Grasnapolsky trekt toegewijde muziekliefhebbers, maar zet de deur ook open voor nieuwsgierigen uit de omgeving

Iedereen die op deze zaterdag bij het knusse festivalterrein in Scheemda arriveert, vist om te beginnen de telefoon uit de zak om een foto van de entree in de maartse zonneschijn te maken.

Het plaatje is te mooi om het niet te doen. De roestrode, bakstenen façade van de voormalige strokartonfabriek De Toekomst (1900) steekt af tegen de diepblauwe hemel. Sneeuwresten liggen als poedersuiker op het land. De festivalnaam staat in zwierige letters voor het gebouw: Grasnapolsky.

Welkom in Oost-Groningen op de jubileumeditie (nummer tien!) van ‘Gras’, een festival in de categorie ‘klein maar buitengewoon fijn’.

Wat Into the Great Wide Open in de Vlielandse eilandnatuur doet, doet Grasnapolsky, nog kleinschaliger, in mooie gebouwen: de eerste keer in een landhuis in Bunnik, daarna bij Radio Kootwijk op de Veluwe (2014-2018) en sinds 2019 hier, in en rond de fabriek in Scheemda.

Eerst maar eens verse koffie en, in het kleine Hakselaar-zijzaaltje, intieme Friestalige liedjes van Arnold de Boer, frontman van The Ex, maar sinds jaar en dag solo actief als Zea. Zachte drums en cello begeleiden hem.

Daarna kun je alle kanten op. Je kunt je laten rondleiden door de fabriek, door Frits en Andries. Je kunt in het duister onder de buizen en ketels van het Ketelhuis duiken, bijgelicht door strategisch geplaatste ‘telefoonschermpjes’ van het Groningse kunstcollectief Werc. Of schommelen in het Verzendlokaal, met zicht op de kleurige ballonkunst van de Groningse kunstenaar TimNotSimon. Iets eten kan op het door foodtrucks omgeven pleintje aan de voet van de imposante bakstenen fabrieksschoorsteen.

En overal klinkt muziek. Grasnapolsky biedt veel optredens: drie dagen, drie podia, bijna alles Nederlands of Belgisch, van de opening door Lucky Fonz III op vrijdagmiddag tot Thomas Azier met het Noordpool Orkest op zondagavond.

Daartussenin is het aanbod royaal, maar toch is het programma aangenaam behapbaar: wie er de energie voor heeft, kan eigenlijk alles zien, in elk geval deels. Het bruist, het is gezellig druk, maar nergens te vol. Over het fabrieksterrein bewegen zich 1.100 bezoekers. Al snel herken je gezichten.

Zo stuit je bijvoorbeeld, in het Verzendlokaal, op de van origine Oekraïense Katie Koss, die warmbloedige jazzpop in de lijn van Lianne La Havas maakt en een innemende podiumverschijning is. Of, op het Kartonbaan-podium, op twee langharige broers, Matthijs en Ruben, die onder hun familienaam Pol sterke new wave maken en weggelopen lijken uit de jaren tachtig: een Japan-cover, een vingerwijzing naar Blue Monday van New Order en krachtig eigen werk, als Ultravox met een scheut Joy Division.

Voor de Hakselaar vormt zich een rij voor Electropoëzie, een gezelschap dat precies biedt wat de naam suggereert: poëzie op elektronische beats, vaak van het straffe soort.

‘Gras’ trekt toegewijde muziekliefhebbers die in elk geval een deel van de geprogrammeerde artiesten al kennen, maar zet de deur ook open voor nieuwsgierigen uit de omgeving.

Alleen op Grasnapolsky kun je een ouder echtpaar de fietsen zien parkeren bij de entree, om ze later op de dag weer tegen te komen, zich manmoedig en geamuseerd staande houdend bij het furieuze Wallonische herrieduo La Jungle, vlammende experimentele noiserock in duobezetting. De band heeft een kleine podium op de vloer van de Kartonbaan opgesteld, zodat het publiek aan alle kanten om hen heen staat. Het levert een van de opwindendste optredens van de zaterdag op; het echtpaar zal het vast beamen.

Sprankelende gitaarpop komt van het Amsterdamse Loupe en het Vlaamse Kids With Buns, intieme liedjes (soms met Arabische teksten) van de Rotterdamse Roufaida, swingende jazzy danspop van Brintex Collective. Het zijn stuk voor stuk artiesten die nog niet eens een album uit hebben, maar bij Grasnapolsky al volwaardig op de radar staan.

‘Groter’ dan The Haunted Youth of de buitengewoon feestelijke zaterdagafsluiter Prins S. en De Geit wordt het op Grasnapolsky niet en eerlijk gezegd: wat is dat heerlijk, zo’n egalitair, overzichtelijk en duurzaam festival, waar vrouwen en mannen gelijkelijk vertegenwoordigd zijn en waar het primair gaat om het festival zélf.

Zo beschouwd is het jubilerende ‘Gras’ een lichtend voorbeeld, een inspiratiebron in een tijd waarin grote festivals door stijgende prijzen worden gedwongen om na te denken over hoe het verder moet, met hun blokkenschema’s die zó uitgebreid zijn dat elke bezoeker per definitie driekwart van het programma mist, terwijl de kaartjes duurder en duurder worden, tot buiten bereik van de doelgroep.

Het zal anders moeten, daar is geen ontkomen aan: we zullen, ook op grote festivals, weer wat vaker met zijn allen naar hetzelfde moeten kijken.

Natuurlijk kan niet elk festival zo klein en knus zijn als Grasnapolsky, maar van de basale denktrant van ‘Gras’ kan elk groot festival op de eigen schaal iets leren: laat de onbetaalbare grote namen maar zélf een zaal uitverkopen en kies voor festivalgevoel, saamhorigheid en liefde voor muziek en kunst.

Met recht: het festival van De Toekomst.