Graphic novel ‘Leonard Cohen: On a Wire’ laat de vele levens van de zanger zien

Philippe Girard maakte een graphic novel over de vele ­levens van de Canadese singer-songwriter Leonard Cohen (1934-2016). Die is nu in Nederlandse vertaling verschenen.

Op pagina 66 wordt Leonard Cohen getroffen door een writer’s block. Zes plaatjes lang zien we hem tobben zonder woorden. Tuurt voor zich uit. Staart naar het lege velletje in de typemachine. Steekt nog maar eens een sigaret op. En wij denken: wat is dit geweldig leuk getekend. Pasteltinten, ogenschijnlijk eenvoudige lijntjes, en toch voelen we zijn pijn. Komt door die ogen. Erachter gaat een zielstuimel van jewelste schuil. Dit moet wel een échte dichter zijn.

Tekenaar is de Canadese scenarist en illustrator Philippe Girard, die inmiddels een dozijn graphic novels heeft geproduceerd. Leonard Cohen: On a Wire is zojuist in vertaling verschenen. Een ode, maar zeker geen hagiografie. Girard belicht het verhaal van zijn beroemde landgenoot uit Montreal van alle kanten, de ups en downs, en dat zijn er nogal wat. Vooral die downs. Dom de rechten afgestaan op zijn wereldhit Suzanne, bij nieuwe sessies een pistool op zijn hoofd gedrukt gekregen door producer Phil Spector, en een manager die zijn bankrekening leegzuigt, waardoor hij in 2012 na veertien jaar absentie noodgedwongen weer op tournee moet: zo’n soort artiestenbestaan.

Met zelfspot als levenselixer, dat ook. ‘Ik heb de toekomst van de rock-’n-roll gezien en het is niet Leonard Cohen’, zegt Cohen in 2008 bij zijn inauguratie in The Hall of Fame. Een kwinkslag richting die beroemde uitspraak van muziekjournalist Jon Landau over de jonge Bruce Springsteen. Je hoeft geen liefhebber van de mompelende bard met zijn sonore bariton en zijn gitaargetokkel te zijn om dit soort humor, typisch joodse humor, te kunnen waarderen. En zo neemt dit boek je dan toch in voor Leonard Cohen.

‘Tijdens zijn leven’, vertelde Philippe Girard voor de Canadese radio, ‘is hij al zeker tien keer doodverklaard. Maar elke keer wist hij weer uit de as te herrijzen. Daar besloot ik over te schrijven. Leonard Cohen: de feniks, stuitert altijd weer terug, zelfs als hij op zijn knieën ligt.’

We stappen in op 7 november 2016 in Los Angeles. Het is nacht als de 82-jarige zanger zich dan daadwerkelijk weet ingehaald door de eindigheid van het bestaan. Op zijn sterfbed wordt hij geplaagd door demonen. Maar al snel begint het te stromen en trekt er een reeks uitgebreide flashbacks aan hem voorbij. Het boek concludeert: hij woonde in zijn liedjes. Bijgeleverd is een playlist met extra info over sleutelnummers als Bird on the Wire, So Long, Marianne en Famous Blue Raincoat. Wat hem overkwam zette hij op noten: geloof, hoop, liefde, haat, falen, koppijn, drank, nog meer drank, zen, oorlog, vrede, eenzaamheid, depressies, politiek plus een gebroken hart of tien: de dagelijkse worsteling, wat je noemt een breed palet. Vastgelegd op vijftien studio-albums, een stuk of tien live-albums en talloze compilaties. Veel muziek voor een man die eigenlijk dichter wilde worden en in Federico García Lorca zijn grote voorbeeld zag.

Maar ja, zijn eerste bundels en ook zijn twee romans verkochten niet, dus pakte Cohen er een gitaar bij, en vertrok hij na omzwervingen in Europa en een wat langer verblijf op het Griekse eiland Hydra in 1966 naar de VS om singer-songwriter te worden. Eerste stop: het roemruchte Chelsea Hotel, New York. Wereldhoofdkwartier der bohemiens.

Op dat moment was Leonard Cohen 32, niet heel jong voor een aankomend muzikant. Toch was een zeker charisma hem niet vreemd, zo lezen we, want The Velvet Underground van Lou Reed en Nico en ook Janis Joplin hingen graag om hem heen. Meer bewijs voor die stelling is dat zijn grootste hit Hallelujah werd gecoverd door zowel John Cale en Rufus Wainwright als Jeff Buckley: niet de minsten, en vergeet ook Andrea Bocelli (in duet met dochter) niet. Tegenwoordig verschijnen zo ongeveer om de week graphic novels over muzikantenlevens, maar Leonard Cohen met zijn bluesmanhoedje heeft zijn eigen deeltje verdiend. Een liefdevol postuum saluut.