Goldman Sachs opeens specialist in 'hostiles'

Sinds het 130 jaar oude Goldman Sachs een beursnotering heeft en verantwoording moet afleggen tegenover de aandeelhouders, vindt de firma het volgens analisten moeilijker om klanten - en de beloning - af te wijzen alleen maar omdat een bod vijandig is. Goldman was dit jaar betrokken bij zes vijandige overnames in Europa, dubbel zoveel als in de elf jaar daarvoor.

'Soms wordt het menens als het gaat om het belang van de aandeelhouders', zegt Geoffrey Hance van Northern Trust in Chicago, eigenaar van ruim 500 duizend Goldman-aandelen. 'Als Goldman de fees van vijandige overnames niet binnenhaalt, dan doet een ander het wel.' Goldman's koerswijziging valt samen met een verandering in Europa, dat het zakelijke slagveld is geworden waar de cliënten jagen of gejaagd worden. De aangekondigde vijandige biedingen liepen dit jaar op tot 470 miljard dollar, tegen 5,4 miljard in 1998. Goldman is betrokken bij 287 miljard dollar daarvan, 61 procent van het totaal.

De zakenbank werkt aan twee van de grootste vijandige overnamegevechten in Europa: het bod van 302 miljard gulden van Vodafone op Mannesmann en de poging van de Royal Bank of Scotland om National Westminster (NatWest) in handen te krijgen voor meer dan 50 miljard gulden. 'We doen liever deals op basis van consensus en we moedigen onze cliënten aan om het bod vriendelijk te doen', zegt Goldman's hoofd Europa Rick Sapp. 'Maar als een klant denkt dat een vijandig bod de enige mogelijkheid is die overblijft om het strategische doel te bereiken, dan helpen we hem.'

Goldmans omarming van vijandige overnames is een totale ommekeer van het beleid dat midden jaren zeventig ingezet werd door toenmalig co-chairman John Whitehead. Hij realiseerde zich dat de klanten van de bank overnameprooi zouden worden. Goldman gebruikte de no-hostiles policy midden jaren tachtig om een klantenbestand op te bouwen in Europa, waarbij onder andere Imperial Tobacco en Standard Chartered geholpen werden tegen vijandige biedingen. 'Onze business hangt af van vertrouwen', stelde de bank in 1989 in de Financial Times.

Maar er waren uitzonderingen op die regel. Goldman adviseerde klanten soms vertrouwelijk. Toen BAT Industries in 1988 een vijandig bod deed op de Farmers Group, hielp Goldman de 'agressor' achter de schermen en liet het de eer aan een andere zakenbank. Publiekelijk lokte Goldman nog steeds klanten door zich op te werpen als verdedigings-specialist. 'U dacht dat u als vrienden uit elkaar was gegaan. Nu bent u het doel van een vijandige overname. Wie wilt u in úw hoek?', stond twee jaar geleden in paginagrote advertenties in de Wall Street Journal. Was getekend: Goldman Sachs.

De grote vijandige overnames in Europa komen tegenwoordig voor rekening van grote bedrijven in snel consoliderende sectoren. Goldman adviseerde LVMH, 's werelds grootste producent van luxegoederen, bij het mislukte bod van 6,5 miljard dollar op Gucci. Het stond ook Banque Nationale de Paris bij, die dit jaar probeerde voor 19,6 miljard dollar Societe Generale in te lijven.

Door zoveel vijandige overnames te doen, kan Goldman sommige klanten van zich vervreemden. Dat bleek vorige maand, toen Mannesmann de rechter inschakelde om te voorkomen dat de bank Vodafone zou helpen. Goldman zou over vertrouwelijke informatie beschikken doordat het eerder had gewerkt voor de Duitsers. De rechter gaf Goldman gelijk, maar de bank is Mannesmann als potentiële klant kwijt.

Goldman hielp Mannesmann januari vorig jaar met de verkoop van 492 miljoen dollar aan Eurobonds en hoopte ook de Duitsers te mogen helpen bij het afsplitsen van de machinebouw- en autotak.

Goldman, sowieso Europa's topadviseur bij fusies, heeft het verdedigingswerk niet helemaal verlaten. Zo hielp het met anderen INA, de derde verzekeraar van Italië, om het vijandige bod van Generali af te weren. Maar vijandige overnames kunnen veel lucratiever zijn dan vriendelijke, als de poging slaagt en de zakenbank ook de financiering mag doen. De vier banken die Olivetti's geslaagde vijandige bod op Telecom Italia leidden, verdienden 280 miljoen euro. De banken die Telecom Italia steunden, moesten het doen met 44 miljoen euro.

Maar nu Goldman de no hostile-tactiek heeft verlaten en de topadviseur is bij vijandige overnames, kunnen sommige klanten zich volgens analisten minder veilig gaan voelen. Alan Morgan van McKinsey: 'Ze lopen het risico dat klanten gaan denken: Hmmm, ben ik de winnaar of zullen ze straks een hostile doen tegen mij?'.