Gloei biedt een scala aan gendersmaken: het belangrijkste jongerenboek van het jaar

Meer dan welkom, zo’n serie boeken met lhbti-jongeren als hoofdpersoon. Al kleeft er een risico aan die aanpak.

De 18-jarige Thomas heeft die naam pas kortgeleden van zijn ouders gekregen. Dit keer is het er een voor jongens. Hij vond het spannend, want zijn vader hield hem voor dat het weleens Raepsaet kon worden, ooit veelvoorkomend in zijn thuisstad Groningen. Maar, gelukkig: Thomas dus. De lezer kan maar één conclusie trekken: ouders die van hun zoon de vraag krijgen hem voor de tweede keer een naam te geven, die hebben iets goed gedaan.

Het is een van de indrukwekkende details in Gloei (Querido; € 22,50), een vuistdikke bundel gedichten over en interviews met 21 jongeren rond het onderwerp gender en geaardheid. Van homo tot trans, van non-binair tot aseksueel (‘ace’): alles komt aan de orde in persoonlijke verhalen.

Hard nodig, want vanzelfsprekend is dat zelfs in Nederland nog niet. Marijke komt uit een religieus dorp. Haar leraren denken, ook na een goed gesprek, dat ze naar de hel gaat. Hayk is tegelijk met andere jongens gevlucht uit Armenië. Hij had dood kunnen zijn en weet niet of hij zijn familie ooit nog zal spreken. Toch is het vooral een boek over liefde geworden, dat zindert van de cliffhangers: ze zijn jong, net uit de kast, aan het experimenteren of al gelukkig met iemand. Niemand weet hoe dit verder zal gaan.

Met Gloei begint de nieuwe serie Glow, waarin de komende jaren romans zullen verschijnen met lhbti-jongeren als hoofdpersoon. Van homo-jongerenromans zijn er al behoorlijk wat, sommige behoren zelfs tot de beste youngadultboeken die ooit zijn verschenen. Glow belooft meer daarvan, met aandacht voor de rest van de regenboog.

Er schuilt een gevaar in die aanpak: als je niet uitkijkt, wordt het al snel minderheden afvinken. Dit is best wel een episch liefdesverhaal van Kacen Callender (Querido; € 18,99), het eerste deel van de reeks, heeft een jonge homoseksuele hoofdpersoon van Afro-Amerikaanse afkomst en dat is uniek. Goed dat er een openhartige eerste-keer-seksscène in zit, lees je ook niet vaak. Maar het verhaal over Nate, die scriptschrijver wil worden in New York, staat verder vol met clichés, geforceerde jongerentaal en flauwe grappen. Geen doorkomen aan. Zonder de juiste labels zou dit youngadult-romannetje niet veel kans maken: het is gewoon niet goed genoeg.

Als vuur van Sara Lövestam (Querido; € 18,99), ook net verschenen in de Glow-reeks, gaat gewoon over twee meisjes die verliefd worden op een Zweeds vakantie-eiland. Het wisselende perspectief tussen de arme Anna en de verwende Lou is effectief, de personages blijven je bij en de dialogen zijn grappig. Eigenlijk doet het er niet toe dat het twee meisjes zijn. Lövestam had de romance tussen een houten stoel en een pluchen kussen net zo meeslepend kunnen beschrijven. Het draait niet om anders zijn, maar om de moed om voor je gevoelens uit te komen. Iedereen kan zich hierin verplaatsen. Dat het over lesbische liefde gaat, is mooi meegenomen.

Voor de rest van het scala aan gendersmaken moeten we terug naar de literaire non-fictie van Gloei. Juist daarom is dit monumentale boek zo’n prestatie. Het leven van een aseksueel, daar zijn nog nauwelijks woorden voor. Het geheim wordt pas draaglijk als je er taal voor hebt, en helemaal als die taal ook nog eens verpletterend mooi is. Dichter Edward van de Vendel en illustrator Floor de Goede is het gelukt: de interviews gaan diep, de gedichten zijn vindingrijk en de portretten geven wel de persoonlijkheid, maar niet de identiteit van de geïnterviewden weg. Gloei is, meer nog dan de rest van deze welkome serie in wording, een beschaafde schreeuw om verdraagzaamheid. Zeker weten het belangrijkste jongerenboek van dit jaar.