Gevaarlijke hoeveelheden hoop, vrees, adrenaline en koffie: persoonlijk tv-verslag van een doorgehaalde verkiezingsnacht

Ja, de verkiezingen zijn belangrijk voor de toekomst van de Verenigde Staten en hun inwoners. Maar wij Nederlanders, die onze blik altijd op Amerika hebben zoals een zonnebloem op de zon, hebben ook gevoelens. Hoewel de Verenigde Staten al lang niet meer het gidsland van weleer zijn, zullen de yanks onze gemoederen tot in lengte van dagen bezighouden. Daarbij worden we gevoed en gestuurd door de media. Hoe gaat dat deze verkiezingsavond? Welke hoeken van onze emotionele huishouding worden we daarbij in gesmeten? En hoeveel koffie kan een mens veilig drinken?

(Ik beken wel alvast: zelf hoop ik op een overwinning voor Biden. Dat zeg ik omdat ik wil (proberen) te analyseren hoe je als mediaconsument op zo’n avond heen en weer wordt geslingerd tussen hoop en vrees.)

Ergens dinsdagmiddag

Joe Biden gaat winnen. Dat blijkt uit de voorspelling van Buyan, een bruine mannetjesbeer uit de dierentuin van Krasnojarsk, in Siberië. Hij koos ervoor een watermeloen met daarin gegraveerd het hoofd van Joe Biden op te eten. De andere watermeloen, met het hoofd van Trump, bleef onaangetast. In 2016 had Buyan het ook al goed voorspeld. Dus.

Nog steeds dinsdagmiddag

Goed, er zijn drie opties, grofweg. Zowel nieuwswebsite Vox als The New York Times zegt dat als Biden Florida, North Carolina of Georgia wint, het heel lastig gaat worden voor Trump. Optie twee is dat Trump die staten behoudt en dat het tot diep in de nacht wachten wordt tot het Midden-Westen met uitslagen komt. Optie drie heet ‘It’s a giant mess and we don’t know anything’, waarin er heel veel staten ‘too close to call’ zijn en we waarschijnlijk dus de hele nacht voor niets zijn opgebleven. We moeten alert zijn op een ‘red mirage’, een rode luchtspiegeling: de situatie waarin Trump de op dinsdag uitgebrachte stemmen lijkt te winnen, maar de eerder per post verstuurde stembiljetten nog geteld moeten worden en staten langzaam van kleur kunnen veranderen. Omdat er zo veel per post gestemd is, is dat een denkbaar scenario.

16.01 uur

Het platform FiveThirtyEight, gespecialiseerd in het correct voorspellen van verkiezingen (oké, behalve die ene), heeft honderd verkiezingssimulaties gedaan. Van die honderd wint Biden 89 keer, Trump 10 keer. Op Twitter plaatst het account van The New York Times een video van een waterval. ‘En onthoud: wat er gebeurt, dat gebeurt. Neem wat tijd voor jezelf.’ Gaan we doen.

20.19 uur

In het NOS Journaal vraagt Annechien Steenhuizen aan correspondent Arjen van der Horst, die in een foeilelijk bakstenen decor in Washington staat, wanneer we het dan weten: ‘Vannacht al?’ Van der Horst haalt net iets te theatraal zijn schouders op. ‘Dat is de grote vraag. Er is een grote kans dat we morgenochtend nog steeds niet weten wie de presidentsverkiezingen gewonnen heeft.’ De schuld van de poststemmen. ‘Het zou zomaar kunnen dat we pas eind deze week weten wie de verkiezingen hebben gewonnen.’

23.04 uur

Op CNN, bij Wolf Blitzer, spreekt correspondent Jeff Zeleny van pessimisme bij het team van Biden in Florida. Op de achtergrond in de studio een gigantische kaart van de Verenigde Staten, waar alles nog rustig grijs is. Onderin de stand: 0-0. Stilte voor de storm. Maar het tempo en het volume waar Wolf en zijn collega’s mee spreken is hoog, misschien te hoog. De urgentie klotst tegen de plinten van het virtuele decor. Dit gaan ze nooit de hele nacht volhouden.

00.21 uur

Op NPO 1 is de verkiezingsnacht van de NOS begonnen, Amerika kiest. Vanuit de uitslagenstudio in Hilversum volgen presentatoren Rob Trip, Malou Petter en Jeroen Wollaars de ontwikkelingen. Tussendoor schakelen ze naar correspondenten Arjen van der Horst en Lucas Waagmeester. En er zijn gasten, zowel in de studio als via videoschermen. Het ziet er allemaal keurig uit, maar in vergelijking met het flitsende, schreeuwende CNN met kleurenexplosies en geluidsbommen is het allemaal vrij sober. Op CNN staat John King, een statige man met keurig zilver haar, voor ‘the magic wall’, een groot touchscreen waarop hij de ene na de andere gedetailleerde kaart tevoorschijn tovert. Hij zoomt in op districten en steden en maakt vergelijkingen met de verkiezingen van 2016.

Nu staat King voor de kaart van Kentucky. Hij praat zo snel dat het niet bij te houden is wat hij zegt. ‘It’s going to be different, because this year it’s different.’ Duidelijk is dat CNN van 2016 geleerd heeft, ze zijn heel voorzichtig in hun voorspellingen. Presentator Jake Tapper schakelt naar een zwart gemaskerde verslaggever in sleutelstaat North Carolina. Op haar zwarte masker staat in sierlijke letters het woord ‘vote’. Biden zou net ietsiepietsie voorstaan in de peilingen, maar dat kan nog alle kanten op. Ook zou deze mevrouw iets minder koffie kunnen drinken. We zijn nog 24 minuten en 38 seconden verwijderd van de eerste exitpoll.

00.37 uur

Alarm in de studio bij CNN. Een ‘key race alert’. Harde geluidseffecten, strijkers, kapitalen. In Kentucky, een traditioneel Republikeinse staat, staat Biden ruim voor met 54,6 procent. Als Kentucky blauw blijft, zegt John King, is dat ‘a big deal’. Maar, zegt hij, het is nog heel voorlopig.

00.49 uur

Nog een keyrace-alert. Wolf Blitzer schreeuwt dat we over tien minuten ‘early projections’ kunnen doen. Maar Nate Silver, van FiveThirtyEight, heeft op Twitter gezegd dat we heel voorzichtig moeten zijn met exitpolls, omdat er nog andere, eerder uitgebrachte stemmen binnen moeten komen. Twitter is onmisbaar. Slimme journalisten en deskundigen duiden de polls en de voorlopige uitslagen en temperen elke vorm van voorbarig enthousiasme – als valium voor het hooggespannen geschreeuw op tv. Ook op Twitter: Donald Trump. ‘WE ARE LOOKING REALLY GOOD ALL OVER THE COUNTRY. THANK YOU!’ Kentucky is inmiddels rood gekleurd. Dat ging snel.

01.00 uur

Daar gaan we. Indiana gaat naar Trump, hoppa, elf kiesmannetjes voor hem. Georgia is nog ‘too early to call’. Virginia ook. South Carolina ook. En Wolf Blitzer blijft maar schreeuwen. Hoeveel blauw, wit en rood kun je in een studiodecor verwerken?

O wacht, we gaan naar Florida. Pasco County voor Trump, maar wel minder dan in 2016. Wat zegt dat? Nog niets. John King ratelt door, als een veilingmeester die twaalf espresso op heeft. St. Petersburg in Florida kleurt blauw, dat kan gunstig zijn voor Biden. Maar ja, het is nog vroeg. ‘Leuke staat’, zegt King, ‘lekker divers, gebeurt veel.’ Mmm, heerlijk. In heel Florida is het nog 50,9 vs. 48,2 procent in het voordeel van Trump. Maar o, het gaat snel. Een paar minuten later loopt Biden voor, met 49,8 procent. ‘Welkom bij de achtbaan die Florida is’, zegt King. Maar, zegt King, ‘we moeten vanavond geduld hebben’. Geduld. Dat is het woord dat bijna elke commentator gebruikt.

01.33 uur

The New York Times heeft The Needle, waarmee het de waarschijnlijkheid van de verkiezingsuitslag in 2016 voorspelde, vervangen door drie kleine naaldjes voor Florida, Georgia en North Carolina. Op dit moment slaat de naald voor Florida uit naar 94 procent kans dat Trump Florida wint. Terwijl Biden, volgens CNN, op een voorsprong van 50,3 procent staat. Hier valt geen peil op te trekken. Of misschien ook juist wel. De reclame-onderbrekingen bij CNN zijn oasen van broodnodige rust en een goed moment om even naar Nederland te zappen.

01.55 uur

Vergeleken met CNN is het verkiezingsprogramma Amerika kiest op NPO 1 een loungefeestje. Geen geschreeuw, geen geratel, maar kabbelende interviews in de studio en verslaggeving ter plaatse. Het meest chaotisch is het ruitpatroon van het pak van Rob Trip. Malou Petter doet voor het scherm nog wel haar best de energie iets omhoog te halen, maar zij is beslist geen John King, die ondertussen als een volslagen bezetene kiesgedrag en soms willekeurige informatie (‘Fantastische legerbasis!’) opdreunt over obscure provincies. Nog een keyrace-alert, maar het zijn er zo veel en zo vaak dat het nauwelijks meer effect heeft. The boy who cried key race alert.

02.04 uur

‘Stay with us, brew some coffee.’ John King heeft er zo veel zin in dat het niet meer leuk is.

02.20 uur

Volgens correspondent Arjen van der Horst gaat Florida waarschijnlijk naar Trump, met dank aan de roodkleurende ‘pan handle’, de provincies boven in Florida. 50,3 procent met 89 procent van de stemmen geteld. Dag Florida. Maar hallo Ohio. De doorgaans stevige Republikeinse staat ziet er opeens gunstig uit voor Biden – voorlopig dan.

02.38 uur

Als 66 procent van de stemmen is geteld, staat Biden in sleutelstaat North Carolina op een voorsprong van 52,8 procent tegenover 46,1 procent van Trump. Maarrrrr, zegt CNN, 97 procent van die 66 procent betreft ‘early votes’, voor de verkiezingsdag uitgebrachte stemmen. Dus die voorsprong gaat nog wel slinken, want de ‘election day vote’ is gunstig voor Trump. Rollercoaster, zou John King zeggen. Moet Wolf Blitzer ondertussen niet een lepel honing? John King denkt niet in alleen tijd, maar ook in hoeveelheden koffie. ‘Een paar uur wachten, een paar espresso verder.’ Hij praat over bouwblokjes, hoe je staten wint (het gaat om honderden stemmen) en marges (‘That’s what you want’). Hij heeft er nog behoorlijk schik in. Hij wel. CNN geeft het idee dat Biden er goed voorstaat. Maar wat is goed?

03.12 uur

Blauwe vlakken, rode vlakken, blauwe vlakken, rode vlakken. Wat voor drugs gebruikt John King? Misschien xtc, hij zegt opvallend vaak ‘This is fun’. Hij praat ook over ‘een buffet’ aan mogelijkheden voor Joe Biden. Volgens The New York Times heeft Biden een kans van 80 procent om North Carolina te winnen, maar het gat wordt kleiner en kleiner. Biden heeft nu tachtig kiesmannen, Trump 51. Ondertussen lijkt Georgia naar Trump te gaan, met 36 procent van de stemmen geteld. Het is nu wel duidelijk dat de Verenigde Staten beslist niet overtuigend voor Biden gaan. Het nadeel van 2016 is dat je het hebt meegemaakt. Het voordeel is dat het voor wat eelt op de zenuwen heeft gezorgd.

03.26 uur

Rob Trip skypet met een boer in Wisconsin. De voorsprongen van Biden in North Carolina en Ohio slinken verder. John King blijft zeggen dat Biden meer opties heeft (een heel buffet), maar dit begint verdacht veel op een herverkiezing van Trump te lijken.

03.44 uur

Nu het erop lijkt dat Ohio en North Carolina waarschijnlijk gewoon rood blijven, zegt presentator Jake Tapper dat het er voor Biden nu om draait de ‘blue wall’ te heroveren. Het betekent dat er geen ‘early landslide’ gaat komen vannacht. We kunnen voorlopig dus nog niet naar bed. Of juist wel, het is maar net hoe je het bekijkt. Maar misschien ook niet.

04.05 uur

‘Wij moeten geduld hebben, u moet geduld hebben’, zegt King, terwijl North Carolina op een gelijkspel afstevent. Op Twitter herhaalt journalist Brian Stelter die woorden. ‘Geduld!’ Een andere journalist op Twitter zegt dat Philadelphia niet alle poststemmen kan tellen vandaag – en omdat het zo’n grote stad in zo’n belangrijke staat is, zullen we de uitslag van de verkiezingen waarschijnlijk vandaag niet meer weten.

04.26 uur

Meester Plant leest een boek voor aan Woezel en Pip, die gezelschap hebben van – pardon, verkeerde zender. CNN’s Jake Tapper zegt dat we onze hoed moeten afnemen voor Trump, die de achterstand van een paar weken geleden ingelopen lijkt te hebben. Hier heb je m’n hoed, Jake. Op Twitter vliegen statistiekjes rond die laten zien hoe goed Trump het doet, verrassend genoeg, onder zwarte mensen, latino’s en vrouwen. King zegt dat we nog ‘a long way to go’ hebben en dat het ‘very, very early’ is. Het voelt helemaal niet ‘very early’. Het voelt als tijd voor slaap.

06.19 uur

FOX 9 meldt op Twitter dat er in North Dakota een kandidaat is verkozen die eerder in oktober overleden is aan covid-19.

06.49 uur

Trump laat van zich horen, op Twitter. ‘We are up BIG, but they are trying to STEAL the Election. We will never let them do it. Votes cannot be cast after the Poles are closed!’ (sic) Tuurlijk. Twitter plaatst een waarschuwing bij het bericht, omdat ‘een deel of de gehele inhoud in twijfel wordt getrokken’. ‘What a time to be alive’, zeggen ze dan in Amerika.

07.23 uur

‘We just have to wait for the authorities there to count the votes’, zo moeilijk is het niet, zegt Wolf Blitzer, die nog steeds niet aan schreeuwkracht heeft ingeboet. ‘Zo moeilijk is het inderdaad niet’, zegt John King, ‘maar het wordt frustrerend.’ Het zou fijn zijn als hij ergens even adem zou halen. Tussenstand: 219 voor Biden vs. 209 voor Trump. ‘Wolf’, zegt King nogmaals, ‘ het is frustrerend voor iedereen.’ Dat is het absoluut.

07.36 uur

Jim Acosta, de belangrijkste Witte Huis-verslaggever van CNN, twittert dat Biden één kiesman van Nebraska bij mag schrijven. Nieuwsuur-presentator Eelco Bosch van Rosenthal citeert hem, met informatie van FiveThirtyEight erbij: ‘Op basis hiervan (een lullige kiesman in Nebraska) schieten de winstkansen van Biden volgens @FiveThirtyEight naar 85 procent’. Dat is veel, maar is het genoeg?

08.15 uur

‘Dit is geen thriller van anderhalf uur, waarna je weet hoe het is afgelopen’, zegt Jake Tapper op CNN, ‘dit is een tiendelige Netflix-serie.’ Maar wel eentje waarbij je je afvraagt of hij niet in zes afleveringen had gekund.

08.22 uur

Daar is Donald Trump. In zijn speech eist hij Georgia op. Ach, hij eist gelijk ook maar de hele overwinning van de verkiezingen op. Hij zegt dat hij van zins is naar het Hooggerechtshof te stappen, om het stemmen tellen te laten stoppen. Het was voorspeld, toch is het verbazingwekkend. De puinhoop is compleet. ‘Shockingly disappointing’, noemt Jake Tapper de woorden van de president. Op Fox News zegt commentator Chris Wallace: ‘Dit is een extreem ontvlambare situatie. En de president heeft er net een lucifer in gegooid.’ Op CNN zegt een Republikeinse advocaat dat het om ‘legaal uitgebrachte stemmen gaat. Die eruit proberen te gooien zou door elke rechtbank worden gezien als enorme rechteloosheid.’ Wonderlijk genoeg neemt de NOS Trumps woorden kritiekloos over.

09.55 uur

Jake Tapper is naar bed, Wolf Blitzer ook en John King hangt waarschijnlijk ergens aan een laadpaal. Het is diep in de nacht in de Verenigde Staten en het nieuwe CNN-team benadrukt nogmaals dat alle stemmen geteld moeten worden, wil er een duidelijke winnaar komen.

11.57 uur

In de afgelopen twee uur is Wisconsin geflipt naar Biden, maar lijkt ook weer terug te flippen. De senaatrace, ondertussen, lijkt vrij makkelijk beslist te gaan worden in het voordeel van de Republikeinen. Op Twitter gooit Nate Silver nog eens met wat cijfers en voorspellingen en mogelijkheden. Maar de cijfers, voorspellingen en mogelijkheden duizelen me, ze zijn misselijkmakend. Eén ding is zeker, hoe de verkiezingen ook gaan uitpakken, wie er ook wint: ‘Deze verkiezing bracht niet een duidelijke afwijzing van trumpism’, zoals een CNN-commentator schrijft op Twitter. ‘Dat betekent dat de Republikeinse partij en de rechtse media er ook niet mee zullen ophouden. It’s here to stay.’ Amerika is de afgelopen vier jaar nauwelijks veranderd, maar ook weer wel. ‘We leren dingen over dit land’, zegt CNN-presentator Chris Cuomo, ‘alweer.’