Gesprekken met vrienden gaat vooral over volwassenwording en communicatie, in fraaie beeldende stijl
In een fraaie, beeldende stijl debuteert de Ierse Sally Rooney met een roman vol digitale componenten
Toch is het in de eerste plaats een roman over volwassenwording en de rol die communicatie daarbij speelt.
In een interview met het tijdschrift Granta verklaarde de Ierse auteur Sally Rooney (26) eerder dit jaar dat de kwalificatie, 'Ierse auteur', haar helemaal niet bevalt. Ze meende dat internet voor de vorming van haar persoonlijkheid een minstens even sterke factor is geweest als de locatie waar ze opgroeide. Die overtuiging is nadrukkelijk terug te vinden in zowel de vorm als de inhoud van haar debuutroman Gesprekken met vrienden (Conversations with Friends), die door Rooney's Britse uitgever als 'Salinger voor de Snapchat-generatie' werd omschreven.
fictie
Sally Rooney
Gesprekken met vrienden
Uit het Engels vertaald door Gerda Baardman.
Ambo Anthos; 304 pagina's; 20 euro.
Vertelster Frances en haar vriendin en ex-geliefde Bobbi, beiden 21, studeren in Dublin en treden 's avonds regelmatig op als performing poets. De teksten worden geschreven door Frances, maar Bobbi is op het podium de grote ster. Beiden zijn uitgesproken slim en hebben een voorliefde voor intellectuele redeneringen en gesprekken, waarin de lezer soms de parmantigheid van het jeugdig enthousiasme herkent.
Als Frances bijvoorbeeld tijdens een uitvoering van Cat on a Hot Tin Roof een actrice in onderjurk-met-wasvoorschrift ontwaart, is de uitvoering voor haar in één klap onecht geworden. 'Ik concludeerde dat sommige soorten echtheid een onecht effect hebben, wat me aan de theoreticus Jean Baudrillard deed denken.'
Tijdens een van hun optredens worden Frances en Bobbi gespot door journaliste Melissa, die een profiel over hen wil schrijven voor een gerenommeerd tijdschrift. Ze nodigt de twee uit op een feest bij haar thuis, waar ze kennismaken met Melissa's echtgenoot Nick, een acteur. Frances is er van meet af aan van overtuigd dat Melissa vooral geïnteresseerd is in de mooie en flamboyante Bobbi. Terwijl die twee met elkaar flirten, is zij aangewezen op Nick, die weliswaar fysiek heel aantrekkelijk is, maar intellectueel niet veel voor lijkt te stellen.
Daar blijken andere zaken tegenover te staan. De oudere Nick (32) geeft Frances de bevestiging waar ze, ondanks haar air van eigenzinnige intellectueel, wel degelijk behoefte aan heeft. Want ze mag zich dan bewust ophouden in de marges van een volgens haar sterk gecorrumpeerde maatschappij, ze gaat tevens gebukt onder onzekerheid en zelfhaat.
Stap voor stap ontstaat er een band tussen Frances en Nick en als Melissa voor haar werk een tijdje in Londen zit, belanden de twee bij elkaar in bed. Al voor het zover is, heeft de wereld van e-mail, instant messenger, whatsapp en het wereldwijde web zijn intrede gedaan. Deze wordt als een vanzelfsprekend onderdeel van hedendaags intermenselijk contact gepresenteerd, maar niet zonder ironie.
Er wordt digitaal geflirt: 'Ik was opgelucht dat hij zonder hoofdletters schreef, zoals altijd. Op zo'n gespannen moment zou de invoering van hoofdletters dramatisch zijn geweest.' Later merkt Frances op dat haar relatie met Nick is als een Word-document dat ze samen schrijven en redigeren. En als ze op een gegeven moment denkt dat de relatie voorbij is, betreurt ze al scrollend dat hun digitale conversaties geen hartstochtelijke verklaringen of seksueel expliciete uitspraken bevatten.
'Dat klopte wel, want de verhouding speelde zich in het echte leven af en niet online, maar toch had ik het gevoel dat me iets was afgenomen.' Nog een speelse knipoog: Rooney scheidt de alinea's van haar boek via witregels waarin een slash figureert.
Al deze digitale componenten ten spijt is Gesprekken met vrienden eerst en vooral een roman over volwassenwording en over de rol die communicatie, digitaal en analoog, daarbij speelt. En dat in een fraaie, beeldende stijl. Het platteland: 'Het gras was gemaaid en gaf een warme allergene geur af.' Nachtelijk Dublin: 'De Liffey was gezwollen en maakte een prikkelbare indruk.' De zomer: 'De lucht voelde hulpeloos en gevangen in de straten.'
Naar verluidt schreef Rooney dit boek in drie maanden tijds. Dat belooft veel voor het voorjaar.