Nieuws
Gerechtshof: Krimgoud moet terug naar Oekraïne, niet naar geannexeerde Krim
De Krimkunstschatten die al zeven jaar in Nederland opgeslagen liggen, moeten terug naar Oekraïne en niet naar vier musea op de door Rusland geannexeerde Krim. Het gerechtshof in Amsterdam heeft dat dinsdag in hoger beroep beslist. Zowel de Oekraïense staat als de Krimmusea beschouwen de waardevolle voorwerpen als hun cultureel erfgoed.
Het geschil ontstond nadat de Krim in maart 2014 door Rusland werd geannexeerd en het schiereiland zich afscheidde van Oekraïne. In het Allard Pierson Museum in Amsterdam was op dat moment de tentoonstelling De Krim – Goud en geheimen van de Zwarte Zee te zien. Daarvoor waren onder meer honderden bruiklenen verkregen van vier musea op de Krim.
Na de expositie verlangden die hun collectiestukken terug. Oekraïne eiste de voorwerpen echter ook op. Het Allard Pierson Museum besloot de Krimschatten op te slaan. De rechter moest maar beslissen wie daarop aanspraak kan maken.
De rechtbank in Amsterdam bepaalde in december 2016 dat de Krimschatten moet worden afgegeven aan Oekraïne, omdat ze tot het erfgoed van dat land behoren. De rechters baseerden deze beslissing op de (Nederlandse) Erfgoedwet en een Unesco-verdrag uit 1970 over de bescherming van cultureel erfgoed.
Maar het gerechtshof oordeelde in juli 2019 in een tussenuitspraak dat deze wet en dit verdrag niet van toepassing zijn, omdat er geen sprake is geweest van illegale uitvoer van cultuurgoederen. De Krimschatten zijn volgens het hof keurig volgens de regels naar Nederland gegaan - van een bezetting van de Krim was toen nog geen sprake.
Het hof vroeg de partijen om meer informatie. Daarna ontstond vertraging doordat een van de raadsheren met succes werd gewraakt. Hij had onvoldoende informatie gegeven over een eerder optreden als advocaat voor Rusland.
Dinsdag besliste het hof in zijn einduitspraak dat de Krimschatten naar Oekraïne moeten gaan. Bij veel van de bruiklenen kan niet worden vastgesteld wie de eigenaar is. Maar dat maakt volgens het hof niet uit: zij behoren allen tot het Museumfonds in Oekraïne en vallen daarmee onder de Museumwet van het land. Na de bezetting van de Krim verordonneerde de Oekraïense regering op basis van deze wet dat alle bedreigde museumstukken tijdelijk naar het Nationaal Historisch Museum in Kiev moeten worden overgebracht, in afwachting van de stabilisatie van de situatie op het door Rusland geannexeerde schiereiland. Dat is ook wat er volgens het hof moet gebeuren.
Oekraïne moet wel de opslagkosten in Nederland betalen. Die bedroegen eind 2016 al meer dan 100 duizend euro. Tegen de uitspraak kan nog cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad.
De president van Oekraïne, Volodymyr Zelenski, sprak op Twitter van een ‘langverwachte overwinning’ en is het gerechtshof Amsterdam ‘dankbaar’ voor een ‘eerlijke beslissing’. Een woordvoerder van de Russische regering wilde geen commentaar geven. Eerder dreigde Rusland de samenwerking met Nederlandse musea te beëindigen als het hof in het voordeel van Oekraïne zou oordelen.
