‘Geraldine en de vrouwen’ onderzoekt het seksueel misbruik dat iedereen liever stilhoudt

Een zorgvuldig en empathisch programma over een hondsmoeilijk onderwerp.

Verstijfd kijkt Lynn voor zich uit, terwijl achter haar een man met een groot, blinkend mes over de muur krast. Als je net hebt gehoord wat Lynn vier jaar geleden heeft doorgemaakt, komt dat nogal wreed over, maar het is heilzaam wat hier gebeurt: ze ondergaat een zogenaamde exposure-therapie voor de PTSS (posttraumatisch stresssyndroom) die ze heeft overgehouden aan een groepsverkrachting. Het gebeurde na een optreden met haar band, onder bedreiging van wapens. Einde zangcarrière voor Lynn. ‘Nu zing ik alleen nog binnenshuis, onder de douche.’

Lynn is een van de zes vrouwen die in Geraldine en de vrouwen een intensieve therapie ondergaan in Kroatië om het trauma te behandelen dat ze overhielden aan seksueel geweld. Die omfloerste titel is een klein smetje op dit sterke, zorgvuldige programma van RTL4, waarin misbruik júíst bij de naam wordt genoemd: alsof er eerst moet worden gefluisterd, om de kijker maar geen bibbers te bezorgen. Misschien móét het.

Zo vertelt Iva Bicanic, oprichter van Centrum Seksueel Geweld: ‘Het woord verkrachting is alleen al ongemakkelijk. Daarom willen mensen niet dat het bestaat. Je wilt niet dat het gebeurt, dat jou of je familie dit kan overkomen.’ En inderdaad, terwijl ik dit stukje schrijf, voel ik de weerstand: sommige verhalen voelen te erg om op te schrijven.

Zo vertelt Marina (nu 49) dat ze nog steeds denkt dat ze zelf schuld heeft aan het misbruik dat ze meemaakte vanaf haar vierde. In een EMDR-therapie moet ze van therapeut Nick vertellen over haar allerergste herinnering, waarbij ze snelle vingerbewegingen volgt, waardoor de herinnering minder heftig wordt. Ze vertelt hoe verschillende buurtkinderen haar misbruikten in een schuur: ‘Wat ik me nog kan herinneren is dat de laatste zegt: ik wil wel, maar dan moet je je wel omdraaien, want aan de voorkant ben je vies.’

Na de eerste sessie zit Marina met presentatrice Geraldine Kemper in een baaitje, uitkijkend over het water. Ineens zegt ze: ‘Ik zou wel even pijn willen voelen nu.’ ‘Hoor je wel wat je zegt?’, vraagt Kemper. Het is hondsmoeilijk wat de deelnemers doormaken, maar het programma lijkt hun proces nergens te versimpelen of verfraaien. Kemper, die eerder bij BNNVara programma’s als Misbruikt en Verkracht of niet? presenteerde, is empathisch en kent steeds haar plek – al kiest de regie wat vaak voor de close-up van Kemper.

Gaandeweg ruimen Kemper en Bicanic bekende misvattingen over seksueel misbruik uit de weg, die ook bij de deelnemers leven. Misbruik is níét jouw schuld, de dader is niet altijd een morsige ontsnapte tbs’er die uit de struiken springt, en je hebt het níét uitgelokt met je wellustige lijf.

Ook Marina vraagt zich eindelijk af hóé ze schuldig kon zijn aan wat er is gebeurd. ‘Soms heb ik nog steeds de twijfel of ik het niet zelf veroorzaakt heb. Maar als ik naar de foto’s kijk, denk ik: wat wil je dan eigenlijk, zo’n hummeltje.’ De verhalen van de deelnemers staan helaas ook symbool voor de hardnekkige neiging tot victim-blaming in de samenleving. Daar bestaat geen groepstherapie voor, maar programma’s als deze zijn vast een goed begin.