Geen plagiaat, zegt Tuymans bij de rechter

Een half jaar geleden werd Tuymans aangeklaagd door de jonge, Belgische fotografe Katrijn Van Giel, door wier foto Tuymans zich liet inspireren tot dit schilderij. Van Giel vindt het schilderij 'haast een kopie' van haar portret van een Vlaamse politicus en beschuldigt Tuymans van plagiaat. Volgens de schilder moet zijn werk gezien worden als een parodie, waarvoor in het auteursrecht een uitzondering wordt gemaakt.

Dieter Delarue, de advocaat van Van Giel, legt in de rechtszaal uit waarom Tuymans' werk geen parodie kan zijn. Het schilderij vertoont te weinig verschillen met de originele foto - de afbeelding, kadrering en lichtinval zijn identiek - en is bovendien helemaal niet grappig. 'Dit is misschien een schilderij met een boodschap', zegt Delarue. 'Maar het is een brug te ver om dit humor te noemen.'

Volgens de tegenpartij is Tuymans' schilderij wel degelijk humoristisch, tenminste voor wie zich in het oeuvre van de schilder heeft verdiept. Tuymans verzamelt beelden uit de massamedia en geeft ze een andere betekenis. 'Hij gebruikt die beelden', zegt zijn advocaat Michaël De Vroey. 'Hij tilt ze op een hoger niveau tot een vorm van maatschappijkritiek.'

Parodieën

Beide advocaten leggen de rechter voorbeelden voor van wat volgens hen parodieën zijn. Van Giels advocaat toont een bewerkte Suske en Wiske-cover, een pruilende Mona Lisa, een afbeelding van de Simpsons in Van Goghstijl. De Vroey toont eerder werk van Tuymans: een portret van een SS-leider met een zonnebril, een schilderij van een concentratiekamp met als opschrift 'Our new Quarters'.

'De voorbeelden van mijn tegenstrever zijn allemaal billenkletsers', zegt De Vroey, 'maar humor kan ook een diepserieuze ondertoon hebben.' Hij wijst naar het schilderij. Dat beeldt de zeer Vlaamsgezinde politicus Jean-Marie Dedecker af, maar kreeg als titel A Belgian Politician. De Vroey: 'Dat wijst op cynisme en ironie.'

De discussie mag lichtvoetig lijken, de belangen zijn groot. Als Tuymans veroordeeld wordt, riskeert hij zijn schilderij niet te mogen reproduceren of tentoonstellen, op straffe van een dwangsom.

Tuymans vreest dat zijn manier van werken, op basis van verzamelde foto's en beelden, in gevaar komt. 'Dit kan een negatief precedent zijn voor mij en mijn collega's', zegt hij op het einde van de zitting. 'Dit is geen alleenstaand werk. Dit zit in de lijn van mijn denken en van hoe ik reageer met beelden. Ik ben een eigentijds kunstenaar. Als dit niet meer mogelijk is, dan is dat een aanmerkelijke reductie.'

De rechter doet voor 22 januari uitspraak.