Gabriel Lester geeft in filminstallatie inhoud aan holle frasen

We zitten in een touringcar, de deuren sissen en sluiten. Langzaam, bijna geruisloos trekt de wagen op en begint hij te rijden door een bos, de lange tunnel van licht in die uit de koplampen komt. Bestemming onbekend; de chauffeur zwijgt in alle talen, de meereizende zwarte raaf ook.

Is dit het begin van een Twin Peaks-aflevering? Deze scène, uit de nieuwe filminstallatie Aeon van kunstenaar Gabriel Lester, brengt je in een stemming die verwant is aan die tv-serie: tussen dromen en waken. De tijd gaat er voor- en achteruit; de omgeving verandert en blijft toch hetzelfde.

Gabriel Lester (45) is een multitaskende kunstenaar die films, inrichtingen en sculpturen maakt en tentoonstellingen samenstelt. Hij bouwde voor deze drie filmloops Black Hole, Spiral en White Hole in het Coop Himmelb(l)au-paviljoen van het Groninger Museum. Je moet voor elk deel van de trilogie naar een andere, cirkelvormige ruimte, opgetrokken uit hoge, dikke wanden van piepschuim - tempel en decorstuk tegelijk, waarin je in het midden op een rond plateau zit.

Elke filmloop draait verdeeld over drie schermen. Waar je ook kijkt, steeds zijn uit je ooghoeken ook de andere schermen te zien. Het voelt niet als kijken naar een Twin Peaks-aflevering; het is alsof je een van de acteurs bent.

In het hart van de tentoonstelling staat een werk dat vorig jaar nog te zien was in het randprogramma van het Jeroen Bosch-jaar: de film Spiral, opgenomen in een Indiase kermisattractie. Het is een motodroom, waarin stuntmannen in personenwagens en op brommers rondrijden, tegen de houten wanden op. Het publiek kijkt van boven af neer op wat in kermistaal een 'Well of Death' wordt genoemd.

Voorafgaand aan dit werk is in de driedelige installatie nu de duistere busreisfilm te zien (Black Hole), waarin een glanzend zwarte touringcar door een eindeloze nacht rijdt. Aan het einde, in weer zo'n ronde omgeving, zien we in White Hole hoe een stuntvrouw op een desolaat bedrijventerrein haar auto laat spinnen in een wolk van uitlaatgassen en verbrand rubber .

Doelloos rijden de voertuigen in elke scène rond, even doelloos zijn hun bestuurders en inzittenden.

_{Tekst gaat verder onder de afbeelding.}

Lester vertrouwt al bijna twintig jaar op de wetten van de cinematografie. Verleiding, suspense, uitstel, vooraankondiging, sentiment, storytelling, beeldrijm - je zou een handboek-Hollywoodfilm kunnen loslaten op zijn werk, waarmee hij sinds 2000 een carrière heeft opgebouwd, nationaal en internationaal.

Die wetten, clichés zoals clichés bedoeld zijn, missen zelden hun uitwerking. Lester weet dat je iets om de hoek moet laten verdwijnen om de bezoeker nieuwsgierig te houden. Hij zet verlichting en muziek effectief in, ook bij sculptuur en inrichting.

En hij is niet bang voor sentiment. Het zal zijn karakter zijn. En het helpt vast dat hij stamt uit een familie met een filmische levenswandel (opa filmproducent, vader pantominespeler) en dat hij zelf is begonnen in de hiphop en oja, is opgegroeid in een van idealen doordrenkte commune in Oost-Groningen.

Met Aeon (dat zowel 'leven' als 'oneindigheid' betekent) tilt Lester zijn oeuvre naar een hoger niveau. Hij houdt nog steeds van spektakel en effect, maar toont zich hier mooi bedachtzaam. Zonder in een religieuze val te trappen, weet hij de oneindigheid, wat dat ook moge zijn, op de staart te trappen. Alles keert in cycli terug, we reizen zonder aan te komen.

Knap dat een kunstenaar aan zulke holle frasen inhoud kan geven. De camera blijft rustig en op afstand. Zelfs als de auto's door de kermisattractie ratelen, blijft het kalm als in het hoofd van een gefocuste stuntman. Steeds hetzelfde doen, alsof het de eerste keer is.