Fun Home is erg Amerikaans: alles wordt benoemd, toegelicht, uitgelegd en onderstreept ★★★☆☆

Tekstblok! Tekstblok! Dat is de mantra van Alison, hoofdpersoon in de musical Fun Home. Zij werkt aan een graphic novel over haar leven en vooral haar jeugd in een klein stadje in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Met name de relatie met haar vader is daarin belangrijk, want hij worstelde met hetzelfde probleem als zij: allebei zijn ze gay. Of in het geval van de vader: hij wás gay, want hij is intussen dood. Omdat hij zijn geaardheid uiteindelijk niet kon accepteren, is hij voor een vrachtwagen gestapt.

Daarmee verklappen we het eind overigens niet, want al meteen in de eerste scène wordt dit gegeven in kort bestek uit doeken gedaan. ‘Via nu terug naar toen’, zegt Alison en dat is wat ze doet. Met haar tekeningen en tekstblokken reconstrueert ze haar leven, van dat rare gezin tot aan de keuze voor vrijheid en haar succesvolle carrière.

Alison Bechdel is die schrijver en op haar gelijknamige boek is Fun Home gebaseerd. De Amerikaanse musical, afkomstig uit het alternatieve circuit en doorgedrongen tot Broadway, won in 2015 vijf Tony Awards en is nu korte tijd in Nederland te zien, als productie van Opus One. Samen met de theaterproductie Small Town Boy is de musical deze week onderdeel van Pride Amsterdam.

Fun Home, dat zich grotendeels afspeelt in de jaren zeventig, komt in de regie van Koen van Dijk maar moeizaam op gang. De raamvertelling vanuit de volwassen Alison, met daarnaast het kind en de tiener (drie actrices spelen de rol), is weliswaar helder, maar ook nogal bedacht. Het is ook erg Amerikaans allemaal: alles wordt benoemd, toegelicht, uitgelegd en onderstreept. In het begin krijg je bovendien het idee te zijn terechtgekomen in een mix van The Addams Family en Kinderen voor kinderen. Het gezin woont namelijk in een ‘funeral home’ waar vader begrafenisondernemer is en lijken aflegt. Ook verzamelt hij dwangmatig allemaal spullen die hij in zijn huis opstapelt. In dat huis dartelen de kleine Alison en haar twee broertjes rond, in goed gemaakte vrolijke zang- en dansnummers. Schattig. Maar ook vermoeiend.

Vader Bruce en dochter Alison hebben van begin af aan een goede band, die later behoorlijk op de proef wordt gesteld. Moeder Helen weet al haar hele huwelijk dat haar man op mannen valt, of specifieker nog: op (te) jonge jongens. Naarmate de zorgeloze jaren voorbij gaan, en Alison in haar graphic novel toekomt aan de meer dramatische gebeurtenissen in dit merkwaardige gezin, wordt Fun Home interessanter en tenslotte echt beklemmend.

Vader Bruce wordt ergens in het stuk omschreven als ‘een intellectuele, belezen, liberale bohemien’. Dan verwacht je iets van een duistere charme; Ad Knippels heeft dat niet. Hij speelt hem technisch goed, als een bijna bipolair personage: de ene keer poeslief, dan weer als een kwaadaardige etter. Hij foetert op zijn kinderen, koeioneert zijn vrouw en in de scènes waarin hij jongens verleidt, wordt hij zelfs een vies mannetje, en niet de charmeur die hij zou moeten zijn. Heel erg goed is Marjolein Keuning als de moeder die in het nummer Dag na dag haar leven in de schaduw van die nare man dramatisch subliem en met ingehouden emoties bijna uitbraakt. Ook de drie Alisons - Renée van Wegberg als de volwassen versie, Dominique de Bont als de tiener en Lotta Pillitu als het kind – doen dat ieder op eigen wijze erg knap. Van Wegberg – vorig jaar bekroond met de Musical Award voor haar titelrol in de musical Liesbeth List – bereikt na dat aarzelende begin grote hoogten. In het nummer Telefoonpalen is ze niet alleen muzikaal ijzersterk, maar toont ze zich opnieuw een begenadigd actrice.

Muzikaal is Fun Home sowieso eigenzinniger dan tekstueel. De composities van Jeanine Tesori liggen enigszins in het luisterrijke idioom van Stephen Sondheim, maar dan de lightversie. Vaak wordt de muziek gebruikt als underscore, bedoeld om het verhaal te sturen en te stuwen, met een paar sterke zangnummers en een aantal liedjes waarin de stemmen van meerdere personages door elkaar heen worden gevlochten. De vier muzikanten die onderdeel maken van het fraaie decor, spelen met veel allure.

Aan het slot zingen de drie Alisons driestemmig een geweldig finalelied. De twijfels zijn overwonnen, de demonen bestreden, de vrijheid veroverd.