Festival ‘This Is Not a Circus’ hield een blijmakende tweede editie, met artiesten die voorbij het klassieke circus denken ★★★★

Bij zaagsel en circus denk je al snel aan een piste, waarin acrobaten een harem aan paarden weten te temmen. Vergeet dat beeld. Ga naar Sawdust Symphony (zaagselsymfonie) en je ziet een betoverend poëtische circustheatervoorstelling over het jongleren met ambacht en vakmanschap. Drie mannen manipuleren alles wat in een werkplaats voorhanden is: beitels, houtlijm en hamers, slijptollen, spijkers en splinters, boomstronken, planken en mokers. En natuurlijk zaagsel. Veel zaagsel.

Tijdens Sawdust Symphony (gemaakt in 2021 bij Korzo in Den Haag) regent en spuit het zaagsel en verdwijnen slijpresten in de zakken en buik van een golem. De drie performers zijn tussen 2017 en 2021 na elkaar afgestudeerd aan de circusopleiding van Codarts Rotterdam. Kolja Huneck is de zonderlinge poëet van het drietal: hij drijft liggend en in kopstand door zaagsel en door een druipend goedje dat op houtlijm lijkt. Zo trekt hij een spoor van beelden over de houten planken, van een zeehond op het wad tot een iemand die een kruis draagt. David Eisele laat alles tollen, van vers bewerkte boomstammetjes tot zijn eigen lichaam als hij een derwisjdans doet. Michael Zandl jongleert met hamers, jaagt op nagels en slaat uiteindelijk letterlijk de spijker op zijn kop, waarbij hij zijn eigen hoofd laat verdwijnen.

Sawdust Symphony is een subliem voorbeeld van hoe beeldend, betoverend en betekenisvol hedendaags circustheater kan zijn. De makers vertrekken niet vanuit de adembenemende trucs alleen, maar zetten hun jarenlang getrainde vakmanschap ook in voor de verbeelding van een theatraal verhaal. Hier dus over ambacht, de drang dingen te creëren en de frustratie wanneer dat uit de hand dreigt te lopen.

Sawdust Symphony vormde dit weekend de succesvolle afsluiter van een blijmakende tweede editie van het kleinschalige festival This Is Not a Circus, georganiseerd door Theater Bellevue en Tent Huis voor Hedendaags Circus. Met, zoals de titel suggereert, veel aandacht voor circusartiesten die voorbij het klassieke circus denken, graag in reguliere theaters staan en soms zelfs in het kleinste zaaltje passen. Zoals Hold on Light, het miniatuurtje dat als Late Night Show alle avonden afsloot en het verdient te worden uitgewerkt tot een langere performance. Weer is daar de dichterlijk ingestelde Huneck, die nu als een zonderlinge vinylverzamelaar elpees manipuleert tot vloeibaar lijkende draaischijven, waar ook zonder pick-up muziek uitkomt. Luuk Brantjes vertolkt een man die licht zoekt in de donkerste hoeken. En Annika Hemmerling maakt van haar dubbelgevouwen lichaam een prachtvariant van de mens-met-jas-zonder-hoofd. In een verlangen te worden gelanceerd onderneemt dit onthoofde personage steeds vindingrijkere stunts.

Door te spelen met illusies geeft dit trio fraai vorm aan een hunkering naar een lichter bestaan. Zo stimuleert dit jonge festival voor nieuwe circusvormen een speelse mentaliteit. Jongleer thuis of onderweg bijvoorbeeld ook eens met wat voor handen is. Jugglefying noemen circusmensen dat, blijkt uit de bijbehorende podcastserie Circus Whispers. Gooi in een supermarkt je citroenen eens omhoog, laat buiten je bezem of hark eens een rondje draaien op je schouder, cirkel om je as als je ergens staat te wachten. Een fijn medicijn tegen sombere gedachten.

Minstens zo’n blijmoedig recept voor gezond optimisme biedt Benjamin Kuitenbrouwer in Niks Nieuws - over mijn coming-out als optimist. Zijn artiestennaam Monki dankt hij aan zijn talent op grote hoogte tussen palen te slingeren. In dit tweede deel van een drieluik bombardeert hij zichzelf tot doe-het-zelfastronaut, die jongleert met de blik vanuit de ruimte op de aarde. Volgens ruimtevaarders als André Kuipers roept dat beeld vanzelf compassie op met onze kwetsbare planeet. Monki mengt een theatrale lezing met eerlijke feitjes, verstilde acrobatiek, luchtdromerij en zelfspot. Hij plant een vlag in de wolken als symbool voor hoop en beweging. En hij haalt ludieke fratsen uit om mensen mee te krijgen, zonder te negeren ‘wat er slecht gaat’. Zijn empathisch betoog voor optimisme als gezonde plicht kan nog iets winnen aan dynamiek. De coming-out mag meer schuren, maar het komt goed, dat voel je. Nu al weet Kuitenbrouwer met handen, voeten, masten en gitaar grip te krijgen op zijn goedgeluimde thema.