Review
Ex Machina steekt geraffineerd in elkaar
De Britse schrijver en scenarist Alex Garland maakt met de sf-thriller zijn regiedebuut. Hij filmt en vertelt stijlvol, vol vervreemding en gruwel.
Alles in de sf-thriller Ex Machina is een test. Voor de personages én voor de kijker. Kunnen we ons voorstellen dat robots gevoel hebben? En zo ja, hebben we dan rekening te houding met die gevoelens?
De Britse schrijver en scenarist Alex Garland (28 Days Later, Never Let Me Go) bezit een voorkeur voor niet bijster sympathieke helden, zoals de egocentrische backpacker uit zijn ninetiesbestseller The Beach. Ook zijn debuut als regisseur wordt verteld door de ogen van zo'n soortgelijk zelfgenoegzame, zij het meer bleue jongeman. Caleb (Domhnall Gleeson), onopvallende nerdy programmeur van 's werelds populairste internetzoekmachine Bluebook, wordt via een interne loting uitverkozen om een tripje te maken naar de afgelegen designvilla van de mysterieuze en geniale miljardair Nathan (Oscar Isaac). Die blijkt er - naast een boks- en drankroutine - ook een robotharem op na te houden. Met onbeperkte financiën en dito data (vanuit diezelfde zoekmachine) sleutelt en schaaft Nathan aan kunstmatige en uitzonderlijk fraai verpakte intelligentie. Hoogsensitieve vrouwenrobots, zo mooi als topmodellen.
Alicia Vikander
En nu mag die gelukkige Caleb als allereerste mens ná de schepper in contact treden met Ava, de nieuwste versie in de robotlijn. Daarbij zet Nathan de befaamde Turingtest (die slaagt als iemand niet doorheeft dat zijn gesprekpartner een robot is) volledig op z'n kop door het mechanische geraamte juist wél te tonen. Ava, een geweldig beheerste rol van de van oorsprong Zweedse ex-ballerina Alicia Vikander, is zeer duidelijk artificieel (er ontbreken nog wat repen huid) maar onmiskenbaar behept met een mensachtig gemoed.
Als er zich een stroomstoring voordoet, waarschuwt Ava terstond Caleb: hier in de villa is niks wat het lijkt, en gaat Ex Machina over in een kille, unheimische thriller. Wie bedreigt en bedot hier wie? Dient de nerd de robot te redden? Is dat verstandig?
Doelbewuste onbestemdheid
Garland filmt en vertelt stijlvol, vol vervreemding en gruwel. Op momenten mag Ex Machina enigszins onbevredigend zijn, omdat de personages zo weinig grip bieden, maar die onbestemdheid is doelbewust. Net zoals de wijze waarop Garland de op zich clichématige mannenfantasie (de robot als seksslaaf) zowel bespeelt als bedient.
Ex Machina steekt geraffineerd in elkaar en valt te scharen naast Spike Jonzes futuristische en kritische computerdate romkom Her uit 2013. Twee films die nog vaak zullen worden opgevoerd in het debat over de sociale consequenties van het leven naast - of met - kunstmatige intelligentie.
Ex Machina. Regie: Alex Garland. Met Oscar Isaac, Domhnall Gleeson, Alicia Vikander. 108 min., in 8 zalen.
