Er was geen denken aan dat de Salzburger Festspiele zouden worden geannuleerd ★★★★★

Een koor! Op het podium van het Haus für Mozart, achter het Mozarteumorchester, staat gewoon een koor, veertig man sterk. En de zaal is ook al zo vol. We zitten in een schaakbordopstelling, om en om is een stoel vrijgelaten. We luisteren naar Mozarts Waisenhausmesse, toepasselijk op zondagochtend. Als de muziek begint, mag de Mund- und Nasenschutz pas af – maar dat is dan ook alles wat de bezoeker herinnert aan de pandemie.

Welkom bij de Salzburger Festspiele, in Oostenrijk, waar kunst en muziek wél een ijzersterke lobby hebben, omdat ze weten dat Oostenrijk zonder klassieke muziek gewoon een stel Alpen is, en Salzburg zonder ’s werelds meest prestigieuze festival alleen een schilderachtig stadje met een dom en een burcht. Er was geen denken aan dat de jubileumeditie – het festival bestaat honderd jaar – zou worden geannuleerd, al vindt het festival wel plaats in verkleinde vorm. Dat wil zeggen: het duurt ‘slechts’ een maand in plaats van 44 dagen. Er zijn ‘maar’ 90 voorstellingen.

Militaire exercitie

Achter de schermen is een militaire exercitie gaande. Zangers en orkestmusici worden iedere week getest, medewerkers proberen zo min mogelijk contact te hebben. Er mag niks misgaan, de hele wereld kijkt mee. Een grote, gouden Rolex-klok bij de garderobe wijst erop dat er niet alleen overheidsgeld in de Festspiele zit.

Wat is het heerlijk om het Bachchor Salzburg te horen: een uitnodigende klank, vol leven; jeugdig fris maar niet te. Het Mozarteumorchester, op authentieke koperblaasinstrumenten, is al even fijn. Voor Nederlandse symfonieorkesten begint de muziek tegenwoordig bij Beethoven en is Mozart een uitstapje; dan gaat de turbomotor aan. Nee, dan het Mozarteum: wat wordt er veel liefde en vreugde in de muziek gestopt, wat gaat er een rust uit van de fraseringen. In het Laudate Dominum (uit KV 339) laat dirigent Ivor Bolton het orkest prachtig wiegen.

Helemaal wennen is het als om 17.00 uur Mozarts opera Così fan tutte op het programma staat. Het Grosses Festspielhaus telt 2.179 stoelen, en ook voor deze première zit de zaal half, maar gevoelsmatig hartstikke vol. De Così verving de grootschalige en daardoor vrijwel onmogelijke nieuwe productie van Moessorgski’s Boris Godoenov. In slechts een maand zetten regisseur Christoph Loy, dirigent Joana Mallwitz en de jonge Nederlandse dramaturg Niels Nuijten deze iets verkorte versie (iets meer dan twee uur, geen pauze) in elkaar.

Kristalheldere zang

Het decor is minimalistisch, wit – een paar deuren en dat is het. Maar meer heb je ook niet nodig als je zo’n goede cast hebt. Elsa Dreisig is de gedroomde Fiordiligi en alleen al haar kristalheldere en krachtige zang rechtvaardigt de prijs van het duurste kaartje à 445 euro. Marianne Crebassa is een karaktervolle Dorabella. Hun stemmen mengen goed en dat moet ook wel in deze door duetten en ensembles gedomineerde opera.

Een corona-schrikmomentje is er als de zussen Fiordiligi en Dorabella al aan het begin innig verstrengeld op de bühne liggen, maar al snel maakt de ‘oef’ in de violette stoelen plaats voor gesnik. Het verhaal gaat over twee mannen die na een weddenschap de trouw van hun verloofden moeten aantonen, doen alsof ze naar het front moeten en in vermomming elkanders vrouwen verleiden. Het is een prestatie dat Dreisig en Crebassa al zó weten te ontroeren wanneer de mannen (vertolkt door Andrè Schuen en Bogdan Volkov) hun vertrek hebben aangekondigd, terwijl je als kijker weet dat ze in de maling worden genomen.

In de orkestbak zitten de Wiener Philharmoniker, het wereldtoporkest met nog altijd maar een handjevol vrouwelijke musici. Onder leiding van Joana Mallwitz, geboren in 1986, spelen ze weergaloos. Mallwitz’ tempi zijn perfect. Ja, de omstandigheden hebben de hunkering naar opera extra groot gemaakt, maar ook in het oude normaal zou dit een Così zijn geweest voor in de boeken.