'Er is absoluut iets gaande in Brooklyn'
Muzikanten uit Brooklyn over de opkomst van jazz in hun deel van de stad‘Bijna al mijn muzikale vriendschappen zijn ontstaan binnen een halve mijl van mijn huis.’..
Als je goed kijkt en puzzelt kun je de namen, oplichtend vanuit zwak neonlicht, ontfutselen van het aankondigende bord. Op een doordeweekse avond in een kroegje zal Charlie Parker spelen, met Miles Davis en Max Roach als sidemen. De beroemde foto van 52nd Street in New York van jazzfotograaf William P. Gottlieb zegt voldoende. In Manhattan ligt de bakermat van de hedendaagse geïmproviseerde jazzmuziek.
Al een jaar of zeventig vormt Manhattan het jazzcentrum van de wereld. De bebop ontpopte zich hier als krachtige kunstvorm, mede door de ontvankelijkheid voor andere genres. Het snelle leven, de hoge concentratie creatievelingen en de smeltkroes van culturen, blijven een onverminderde bron van inspiratie voor jazzmusici. Saxofonist Ben van Gelder, die drie jaar woonde en musiceerde in New York: ‘Door de mentaliteit word je bijna gedwongen om te presteren. De energie en de belevenis van muziek vind je nergens anders’.
Maar de jazz verplaatst zich van Manhattan naar Brooklyn, stelt de organisatie van North Sea Jazz, dat ‘Brooklyn’ dit jaar dan ook groot als thema programmeert. En inderdaad, niet alleen muzikanten trekken naar de andere kant van de East River, ook podia maken de oversteek of beginnen daar. Tea Lounge, Barbès en Rose Live Music zijn populaire jazzclubs. North Sea Jazz zet uiteen dat Brooklyn een goed voorbeeld is van ‘hoe jazz zich door de verschillende muzikale achtergronden van al die jazzmuzikanten continu blijft vernieuwen’.
De Turkse gitarist Timuçin Sahin (35) , inwoner van Brooklyn, is zo’n muzikant die verschillende invloeden in een grote pan gooit en laat inkoken tot een volstrekt eigen stijl. Hij heeft een eigen gitaar ontwikkeld, met een dubbele nek waarmee hij Indiase toonladders en Afrikaanse ritmes combineert met Westerse jazzimprovisatie. Sahin beaamt dat er een verschuiving is naar Brooklyn: ‘Er zijn in Manhattan minder clubs die creatieve muziek programmeren. Het doel lijkt het vermaken van toeristen en dat komt de avontuurlijkheid van de muziek niet ten goede. Dit vind ik zeer spijtig.’
Een vergelijkbare muzikant is pianist John Escreet die schijnbaar onverenigbare genres kundig lijmt in
Zie verder pagina 40
Bolwerk van artistieke activiteiten
Vervolg van pagina 39
harmonieuze composities. Zijn stukken zijn fris, spannend en inspirerend. De 25-jarige Brit, die ook in Brooklyn woont, onderscheidt zich door zijn klassieke achtergrond als fundament te nemen voor intelligente arrangementen. Escreet: ‘Er is absoluut iets gaande in Brooklyn. Veel muzikanten wonen bij mij in de buurt, waardoor het gemakkelijk is om mensen te bellen voor een sessie, of om te repeteren. Ik heb een piano en een drumstel en de buren lijken het allemaal best te vinden’. De bassist van Escreet, Drew Gress, is het ermee eens. ‘Het komt vooral door de goedkopere huurprijs hier’, zegt hij. ‘Het aantal kunstenaars en muzikanten groeit daardoor en de plek wordt zo automatisch een bolwerk van artistieke activiteiten.’
Verschillende muzikantencollectieven, zoals Brooklyn Jazz Underground en Skirl Records, hebben Brooklyn als thuisplek. Skirl Records, opgericht in 2006 door tenorsaxofonist Chris Speed met muzikanten als Andrew D’Angelo, Trevor Dunn en Jim Black, richt zich op geïmproviseerde muziek met vuile rockranden. Drummer Black laat zich graag uitdagen in bijzondere projecten. Black: ‘Ik woon nu twintig jaar in Brooklyn en bijna al mijn muzikale vriendschappen zijn ontstaan binnen een halve mijl van mijn huis. In Manhattan is het niet meer mogelijk open minded improvisatieavonden te organiseren vanwege de astronomische huurprijzen. Zelfs rockclubs, die altijd hebben geleefd op een drinkend publiek, hebben moeten sluiten en zijn heropend in Brooklyn.’
Black maakt wel een kanttekening: ‘De creativiteit heeft niets te maken met Brooklyn zelf: denk eraan, muzikanten zijn verspreid over heel New York. Brooklyn is ontzaglijk groot. Er wonen weliswaar meer artiesten tegenwoordig, maar dat is het dan ook.’
Ook de 32-jarige componist/altsaxofonist Steve Lehman, die is opgegroeid in Brooklyn, waarschuwt voor een al te scherpe tegenstelling tussen dat stadsdeel en Manhattan. ‘Het muzikale landschap in New York bestaat uit muzikantengemeenschappen die tegelijkertijd lokaal en internationaal zijn. Om een parallel te trekken tussen geografische locatie en kunsten, is bijna nooit nuttig.’
Een hard muzikaal onderscheid tussen Manhattan en Brooklyn is volgens veel muzikanten zelfs onzin. Pianist Gideon van Gelder, oudere broer van Ben, onder anderen side man van de jonge soulheld José James: ‘De meeste muzikanten staan open voor alle muziek, in Brooklyn of Manhattan. Maar dit is ook in Europa en Nederland. Misschien zijn Europeanen er zelfs al veel langer mee bezig. Eigen volksmuziek en klassieke muziek op een hoop gooien voor inspiratie en invloed’.
Internet, goedkope vluchten, toegankelijkheid van informatie en vrije communicatie. Mobiliteit is het sleutelwoord. Escreet: ‘De mix van verschillende stijlen is meer een teken van de tijd waarin we leven’. En dat is hoe jazz moet zijn: een reflectie van het nu. Het vormt een basis voor de frisse jazzmuziek van jonge muzikanten vanuit allerlei culturen.
New York blijft het centrum, simpelweg omdat het fundament van vernieuwende geesten en de vele voorzieningen ijzersterk is. En als Manhattan te duur is? Dan maar ergens anders in New York. Ben van Gelder: ‘Mensen wonen in Brooklyn, omdat het daar te betalen is. Maar het had net zo goed Harlem kunnen zijn’.
Black: ‘Focus op de artiesten, waar ze ook leven. Er is en zal altijd een constante flow van fantastische muziek en kunst waaien over geheel New York.’
