Entre les murs

Entre les murs begint met een leraar die 's ochtends snel een kopje koffie naar binnen gooit, en eindigt twee uur later met beelden van een leeg klaslokaal. In de tussentijd is een schooljaar gevat.

Maar anders dan in de meer doorsnee schoolfilm, zoals Dead Poets Society of Dangerous Minds, is aan het einde van Entre les murs niets opgelost. Conflict zat, maar leraar en leerling weten het niet om te zetten in persoonlijke groei; ze komen niet nader tot elkaar.

Niet dat de leraar Frans François Marin (François Bégaudeau) het niet probeert met zijn groep 14-jarigen uit het 20ste arrondissement, een multiculturele wijk van Parijs. Om de leerlingen het belang van de taal bij te brengen, hanteert Marin een Socratisch lesmodel; hij daagt ze uit met kritische vragen, en corrigeert plagerig scherp hun gebrekkige grammatica en denkfouten. De klas gaat soms mee in de methode, maar stelt zich net zo makkelijk op als veelkoppige tegenstander; elk woord van Marin wordt dan gewogen, en – al of niet verkeerd geïnterpreteerd – betwist of verdraaid, en feilloos uitgespeeld.

Messcherpe dialogen worden er gevoerd, waarbij de machtspositie tussen leraar en leerling voortdurend kantelt. De Franse regisseur Laurent Cantet (Ressources humaines, Vers le sud) filmt zo dicht op zijn onderwerp, dat de kijker zich bijna in de klas waant. En hij wisselt de hoogspanning in het klaslokaal steeds tijdig af met goed getroffen uitstapjes naar schoolplein en lerarenkamer.

Entre les murs werd dit jaar in Cannes bekroond met de Gouden Palm, en is gebaseerd op het gelijknamige boek van de dertiger François Bégaudeau, de hoofdrolspeler in de film, die tevens het filmscenario schreef. Ook de leerlingen in de film zijn geen professionele acteurs, maar werden gewoon uit de klas geplukt.

Souleymane (gespeeld door Franck Keïta) en Esméralda (Esméralda Ouertani) vormen de voornaamste onrustbronnen in de klas van meester Marin. Souleymane, uit Mali, weigert ook maar iets te leren en botst meer en meer met Marin. En Esméralda schept er een sardonisch genoegen in om te stoken, en brengt daarmee zowel haar klasgenoot als leraar in de problemen.

Het meest wonderlijke is wel dat Entre les murs deels geïmproviseerd tot stand kwam, maar geen moment aanvoelt als een improvisatie. Elke zin of blik is raak, en draagt bij aan het bouwwerk dat de kijker exact naar de plek stuurt die de makers voor ogen hebben. Zo eindigt Entre les murs in een Socratische opdracht voor de kijker – die zal voor zichzelf moeten uitvogelen wie hier juist handelt en wie niet. Het zijn vragen die er toe doen, want de situatie in de klas is inmiddels geëscaleerd.

Cantet verstaat de kunst om zo’n opdracht over te brengen zonder zijn film om te vormen tot huiswerk. Entre les murs is een complexe ode aan het hedendaagse onderwijs. Weinig opbeurend, zeer authentiek.