Een spectaculaire machine schiet tennisballen af op twee klankkasten. De ervaring is verpletterend

Op hun Bescheurkalender van 1982 muntten Kees van Kooten en Wim de Bie de mooie term ‘kicks voor niks’. Er stonden foto’s en voorbeelden bij, zoals: lege (uitgeperste) sinaasappelhelften opstapelen. De punt van je balpen door een blaadje heen op je vinger voelen schrijven. Of een stapel oude kranten op de grond laten ploffen. Poef. Lekker.

Je hoeft kunstenaar Philip Vermeulen niet goed te kennen om te weten dat hij zijn kicks niet zomaar uit niks haalt. Bij Vermeulen moet er iets gebeuren. Kicks uit niet-niks, dus. En wat voor kicks.

In 2017 studeerde Vermeulen af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Afstudeerrichting: ArtScience, afstudeerkunstwerk: Boem Boem, een spectaculaire machine die tennisballen volgens een zorgvuldige compositie in noodvaart afschiet op twee klankkasten. De ballen stuiteren terug en worden weer aan de machine gevoerd. Het lawaai is oorverdovend. De ervaring verpletterend. Het ritme onnavolgbaar.

Dit geweldige, loeigrote muziekinstrument reisde sindsdien stad en land af, was bijvoorbeeld te beleven (‘zien’ is niet het goede woord) op festivals op Vlieland en in Berlijn. En nu is het beland in een nette museumzaal in Museum Voorlinden, waar je eigenlijk geen lawaai verwacht. En waar het dus harder aankomt. Speciaal voor het museum heeft Vermeulen zijn machine geperfectioneerd: de ballen vliegen nog iets harder (met snelheden boven de 150 kilometer per uur) en het hele apparaat is geoptimaliseerd. Eigenlijk, zegt hij nu, was zijn afstudeerkunstwerk versie 0.9. Dit in Wassenaar is 1.0.

Er ging natuurlijk ook van alles vooraf aan versie 0.9, vertelt Vermeulen in Wassenaar, als de machine is uitgeraasd. Het was geen gemakkelijke route naar dat ‘summa cum laude’ afstuderen. Sterker nog, zijn zoektocht naar steeds grotere kicks had hem tien jaar geleden bijna gesloopt. Inmiddels vindt hij de roes in zijn kunstwerken. Ook Vermeulen zelf kan nog schrikken van zijn kunst. Een ‘radicale meditatie’ noemt hij dat verpletterende gevoel. In het oorverdovende lawaai kan hij van binnen even heel stil worden.

Inmiddels maakt Vermeulen ook ‘zachtere’ kunstwerken, zoals hij ze zelf noemt. Bijvoorbeeld door met verschillende bewegende doeken moiré-effecten te maken. Die kunstwerken vereisen een ander soort concentratie dan deze knalharde machine, maar zijn alsnog behoorlijk intens qua beleving.

Wat dat betreft heeft Vermeulen misschien best wat overeenkomsten met zijn ‘buurman’ in Voorlinden. Pal naast de Boem Boem-zaal is namelijk James Turrells beroemde Skyspace te bewonderen: een vierkante ruimte met een vierkant gat in het plafond. Gewoon de lucht in een wit kader dus. Kicks voor niks. Maar wie hier de komende tijd rustig probeert te mediteren, zal op gezette tijden vanzelf naar Boem Boem worden gelokt.