Review
Een droomdebuut voor de jonge architect Ard de Vries
Landgoed Valkenberg in Twente is een eerlijk, persoonlijk gebouw geworden, een droomdebuut voor architect Ard de Vries. Je kunt alleen maar hopen dat de architect niet afkickt van zijn verslaving.
Ard de Vries, 38 jaar, architect, is verslaafd. Verslaafd aan zijn eerste opdracht, voor een particulier woonhuis op een nieuw landgoed in Twente. Als je het ziet, kun je je daar iets bij voorstellen. Neem alleen al de prachtige plek, tussen de glooiende zandakkers en het bos, aan een beekje waar 's avonds de reeën komen drinken.
Uit dit coulisselandschap rijzen twee stenen muren op die de 70 meter lange oprijlaan vormen en waarop een houten doos ligt, met enorme ramen en gevels die goudgeel oplichten in de herfstzon.
Maar wat deze opdracht voor De Vries tot het ultieme genotmiddel maakte, is dat hij kon doen wat hij het liefst doet: spelen met licht en materialen, ruimten boetseren. Voordat hij - dankzij deze opdracht - voor zichzelf begon, werkte hij bij een groot bureau. Een groot deel van zijn tijd bracht hij door aan vergadertafels, waar vooral werd beoordeeld of zijn plannen pasten binnen het budget en de planning. Als hij begon over een kleur of detail, zag hij zijn toehoorders al snel afhaken.
Landgoed Valkenberg, Twente
Architectuur
Architect: Ard de Vries
Opdrachtgever: particulier
Jachtkamer
Hier was het omgekeerd: tijd en geld speelden een rol, maar de ruimtelijkheid stond voorop. De Vries heeft samen met zijn opdrachtgever op een keukentrap in het veld gestaan om in te schatten hoe het uitzicht zou zijn. Hij bedacht hoe de zon 's ochtends in de 6 meter hoge slaapkamer - met een venster zo groot als twee voetbaldoelen - zou schijnen, en hoe het avondlicht de metershoge entreehal in vuur en vlam zou zetten.
De dagelijkse rituelen van de bewoners volgend, kwam De Vries tot de route door het huis. Via de bijkeuken (de monumentale voordeur is voor speciale gelegenheden), kom je in de woonkeuken, die via de verdiepingshoge glazen schuifpuien overgaat in de omringende natuur.
Daarachter is de jachtkamer, intiem van sfeer door het licht dat van boven langs de muur strijkt. Er is een 'geheim' doorgeefraam voor het haardhout. Op de eerste etage zijn de slaapvertrekken, de bibliotheek en de woonkamer, met in het hart van het huis de open haard.
De vrije hand
Hoe vaak de architect wel niet van zijn woonplaats Amsterdam naar Twente is gereden - twee uur heen, twee uur terug - om te controleren of de kleur van het voegwerk klopte. Zelfs over de vergrijzing van het hout, dat nu dezelfde zandkleur heeft als de betonnen binnenwanden, is nagedacht. Als je in het huis bent, merk je dat niet, maar je voelt de aandacht waarmee het is gemaakt en de rust die de ruimten uitstralen.
Het huis is gebouwd voor een landbouwersfamilie. De Vries kreeg de vrije hand. De enige 'hint' die zijn opdrachtgever gaf, was De Vries mee te nemen naar een schuur vol met Bentheimer zandsteen, afkomstig van een afgebroken pand uit de buurt. Dat kon hij gebruiken, als hij wilde. En mocht hij met hout willen werken, dan zouden ze een paar eiken op het land kappen en verzagen.
Superdutch? De Vries ziet het liever anders.
Ard de Vries behoort tot een nieuwe generatie architecten die zich afzet tegen de Superdutch-architecten Rem Koolhaas, UN Studio, MVRDV die in de jaren negentig de wereld veroverden met hun conceptuele (spektakel)-architectuur en nog altijd zeer succesvol zijn. De Vries vindt dat zij zijn doorgeschoten in het denken in schema’s. ‘De focus in de architectuur ligt steeds meer op het verhaal rond het ontwerp en steeds minder op het gebouw. Dat is de omgekeerde wereld. Ik vind dat we af moeten van het denken in ‘plots’, en terug naar klassieke ontwerpprincipes als schaal, licht en textuur.’
Dit was de kans voor de jonge architect om zichzelf te bewijzen. Tegelijk realiseerde hij zich dat de opdracht gevoelig lag. Het landgoed ligt aan de rand van een klein dorp, midden in de natuur; geen plek om een icoon te laten landen. De kracht van het ontwerp schuilt in de manier waarop het huis met zijn stenen onderstel in het landschap is verankerd, terwijl de ramen in de houten doos steeds een ander vergezicht bieden over het bos en het veld. De opdrachtgever heeft eigenhandig de Bentheimer stenen en de eiken verzaagd, de boekenkast in de bibliotheek heeft hij zelf getimmerd. Het is een eerlijk, persoonlijk huis geworden.
Het risico van zo'n droomdebuut, is dat je als ontwerper in een zwart gat valt. Zal De Vries in staat zijn met dezelfde gedrevenheid een groot wooncomplex of kantoor te bouwen? Wat je hoopt, is dat hij vooral niet afkickt, maar zijn prettige verslaving weet over te dragen aan zijn volgende opdrachtgever.
