Echte kunst voor in de kinderkamer

Het echtpaar uit Nijmegen werpt een blik op de tekening die schuilgaat achter laagjes bubbeltjesplastic. Het is ’m, nog in verpakking: Man met trekharmonica van Toon Kelder (1894-1973). ‘Interessante kunstenaar, Toon Kelder. Eerst figuratief, later abstract. Een beetje de ontwikkeling die Mondriaan doormaakte.’

Het is ophaalmiddag bij Veilet, een onderneming die de logistiek rond internetveilingen regelt. Een loods op een bedrijfsterrein in Wijchen staat vol met kunst: schilderijen op pallets, kratten met keramiek, een Gispen-stoel, een stapel wandkleden en een 18de-eeuwse kast. Tot vandaag behoorden ze tot collecties van musea, bedrijven, gemeente of provincie, maar deze middag lopen particulieren er de deur mee uit. Zij mogen zich de nieuwe eigenaren noemen, nadat ze op de site museumveiling.nl het hoogste bod hebben uitgebracht.

Koopje
De Nijmegenaren betaalden 200 euro voor Kelders harmonicaman. Er waren 29 biedingen. ‘Dit is een koopje. In de reguliere handel betaal je er het tienvoudige voor.’ De dame uit Didam die de Gispen-stoel uit 1935 komt ophalen – ‘ik ben gek op meubels uit die tijd’ – is minder enthousiast. ‘Waar zijn de bakelieten armleuningen?’

Tekst loopt door onder video
]]>

De bonte verzameling in de loods is de weerslag van een proces dat enkele jaren geleden in de museumwereld is ingezet: het begint te druppelen uit de volle depots. Kunst die het daglicht nauwelijks meer ziet, verschijnt op de site – overigens pas nadat andere musea de kans hebben gekregen de objecten over te nemen. Volgens de richtlijn voor het afstoten van objecten mogen de opbrengsten alleen worden aangewend voor de eigen collectie of voor schenking aan goede doelen.

Het aantal aanbieders is nog beperkt. Tot dusver zijn er nog geen tien, met onder meer het Centraal Museum , MuseumgoudA , Industrion, ING en de gemeente Wassenaar, maar vooral het Instituut Collectie Nederland , de actieve animator van het ontzamelen. Directeur Bernhard Brinkmann van Veilet is ervan overtuigd dat er meer zullen volgen. ‘Het is een issue aan het worden. De bewustwording groeit dat er veel in de kelder aan het verkommeren is.’ Gesprekken met ‘een heel groot museum’ lopen. Het aantal objecten dat wekelijks wordt aangeboden, stijgt. Opmerkelijk: tot nu toe gaat alles van de hand.

'Ook een miskleun hoort thuis in het museum' ‘Schandelijk.’ Directeur Alexander van Grevenstein van het Bonnefantenmuseum in Maastricht is een verklaard tegenstander van het ontzamelen, en is daarmee een uitzondering in de museumwereld. Volgens hem raken musea de mogelijkheid kwijt bij aankopen aanzienlijke kortingen te bedingen door te beloven dat het object niet meer op de markt komt. Het afstoten kan ook het aantrekken van particuliere collecties bemoeilijken – privéverzamelaars zouden weleens kopschuw kunnen worden. Van Grevenstein noemt het afstoten ook niet-collegiaal. ‘Alsof ik het beter zou weten dan mijn voorganger.’ Dat het verwervingsbeleid miskleunen en gaten vertoont, tekent volgens hem de collecties. ‘Dat hoort erbij.’ Ook met kunst van de tweede garnituur kunnen musea nog veel doen, meent Van Grevenstein. ‘Hang Mondriaan maar eens naast mindere tijdgenoten. Dan kun je goed laten zien waarom hij zo’n grote meneer is.’]]>

Collectie
ING is een van de niet-museale aanbieders. Van een collectie met 25 duizend voorwerpen gaan er 2.500 virtueel onder de hamer. ‘Stukken die niet meer pasten in onze verzameling en die al langer niet aan onze kantoren zijn uitgeleend’, licht conservator Caroline Vos toe. Wekelijks verschijnen er 50 op de site, gemiddeld brengen ze 200 euro op. De revenuen zijn voor Unicef. Vos: ‘De kunst krijgt zo een nieuw leven. We benaderen eerst de makers. Vrijwel iedereen is enthousiast.’

Er begint zich ook een koperspubliek te vormen. Brinkmann omschrijft de doorsnee bieder als ‘redelijk welgesteld, doorgaans 45plus’. Vooral op zondagavond tussen 20 en 21 uur – ‘na het voetbal, natuurlijk’ – roeren ze zich op site: dan loopt de veiling af. Blijft het bij die één of twee euro, of schiet de prijs toch nog omhoog?

Gebruiksvoorwerpen
Gewild zijn grafiek, olieverfschilderijen, meubelen, beelden, maar ook gebruiksvoorwerpen. In de loods staan op dit moment ook een kruiwagen en een bolderkar. Vraag aan Brinkmann: is het toch niet een soort rommelmarkt? ‘Klinkende namen zul je niet zo snel vinden, maar het niveau ligt toch hoger. De spullen komen uit museale collecties. Dat zegt toch iets. Dat geeft vertrouwen.’

Hotel De Admiraal in Utrecht geldt als een grote afnemer in Wychen. In de tuin staat een bronzen beeld, De Travestiet. In de ontbijtzaal hangt een vrouwelijk naakt van Bart de Graaf. Wie de trap opklimt, ziet een fotoserie van bouwplaatsen. Eigenaar Marc Krebbers: ‘Hoeveel we hebben gekocht? 40? 50?’ Hij werd getipt over de veiling. ‘De aanbod is divers en het is zeer betaalbaar. We konden zo het hotel op een stijlvolle en persoonlijke manier oppimpen.’

In Wychen meldt zich een nieuwe bezitter. Twee werken van Sjoerd Bakker gaan de auto in. ‘Ik ben geen kunstkenner, hoor. Maar ik hou van kleurig werk. Dit past ook in de kinderkamer.’