Dutch Design Week: activistische, hoopvolle zoektocht van jongste ontwerpgeneratie

Deze activistisch houding is vaker te zien op de Graduation Show van de Design Academy, een van de grote publiekstrekkers op de Dutch Design Week. Actuele kwesties worden aangekaart met een Smartphone destructor of een stoel met metershoge poten die het gevaar van zeespiegelstijging invoelbaar maakt. Sommige ontwerpen zijn zelfs ronduit politiek, zoals een sieraad van metaal van slachtkogels dat de gruwelijkheid van de bio-industrie agendeert. Kortom, de jongste ontwerpgeneratie vaart op een moreel kompas.

Al is het bijna onmogelijk om één dominante trend te ontwaren in de meer dan tweehonderd afstudeerprojecten. Het is een intimiderend gezicht om ze in kaarsrechte rijen opgesteld te zien in drie enorme fabriekshallen aan de stadsrand. Je zou er een – onbedoeld – statement in kunnen zien over de bijna industriële productie van het Nederlandse designonderwijs. Neem dan ook gerust een paar uur de tijd voor een bezoek van dit eindexamenoverzicht.

Relativering

Opvallend is dat het activisme zelden vervalt in drammerigheid. Eerder lijkt er sprake van een milde relativering. Neem een prangend vraagstuk als het basisinkomen. Wat gebeurt er als iedereen gratis geld krijgt? Worden we lui en verveeld? Of worden we juist hebberig en gaan we nog harder werken? De jonge ontwerper Martina Huynh verheldert deze voors en tegens speels met haar Basisinkomencafé. Het eerste bakkie is gratis, het tweede moet je zelf zetten. Sommige bezoekers blijven zitten in het pop-up café en wisselen meningen en feiten uit. Anderen lopen snel door naar het volgende afstudeerproject. En dat is nou precies zoals het waarschijnlijk in het echt ook gaat. De een zal zijn basisinkomen zien als een extraatje, de ander zal zijn leven herinrichten rond sociale interactie. Het café als metafoor voor het basisinkomen – fantastisch!

Soms dringen de jonge ontwerpers aan op een collectieve adempauze en bezinning. Ontwerper Pauline Wiersma voegde de daad bij het woord, infiltreerde in zakenbank Van Lanschot en ontregelde daar de boel door reusachtige knaloranje letters die HUH spelden in de boardroom te plaatsen. Maar iedereen kan zijn steentje bijdragen. Waarom nog de wereld overvliegen? Een fietsroute door Drenthe leidt ons langs de ‘Big Vief’, de Drentse ‘Big Five’. Schokkend is het besef dat er meer panda’s zijn dan Groninger Blaarkoppen (een koe).

Technologie

Ook technologie wordt met scepsis bekeken. Gezocht word vooral naar een fysiek alternatief voor dat alomtegenwoordige en toch ongrijpbare internet. De Duitse student Thomas Stratmann maakte een inventarisatie van alle aanslagen op Duitse asielzoekerscentra sinds 1992. Van elke gebouw maakte hij een houten replica, die hij vervolgens waarheidsgetrouw afbrandde. Alle gebouwtjes plaatste hij in een meter lange stellingkast, die fungeert als tijdlijn. Juist de fysieke aanwezigheid – je ruikt de schroeilucht van de houten huisjes – is een effectievere aanklacht dan alle boze twitterposts bij elkaar.

Deze Graduation Show is al met al een hoopvolle zoektocht naar een meer sociale en sensitieve samenleving. Het kan, die betere wereld, maar het gaat niet vanzelf. Daarvoor moeten we zoeken naar wat ons onderscheidt van technologie. Bijvoorbeeld door ons verdriet te tonen met een ring die feitelijk een gestolde traan is; in traanvocht zitten namelijk mineralen die een glanzende glazuurlaag vormen voor een witte druppel van aardewerk. Of met een nieuwe, waardevrije dans- en gebarentaal om te communiceren met immigranten. Geen robot of kunstmatige intelligentie die daaraan kan tippen.

De Graduation Show van de Design Academy is te zien in de Campinafabriek, Kanaaldijk-Zuid in Eindhoven.