Documentaire: hoe jonge Palestijnse stenengooiers veranderden in volwassen mannen
Documentairemaker Marcel Goedhart volgde twee Palestijnse jongens tijdens hun volwassenwording. Hij zag hoe de omstandigheden in een vluchtelingenkamp hen op zeer verschillende wijze tekenden. En zag een flintertje hoop.
Bekijk hier de 2Doc Mohammad en Jafar
De twee jonge stenengooiers die Marcel Goedhart in 1993 als verslaggever voor het Jeugdjournaal in een Palestijns vluchtelingenkamp bij Bethlehem leerde kennen, Mohammad en Jafar, lieten hem niet meer los. Ze vertelden hem hoe hun leven werd beheerst door de armoede in het kamp, de confrontaties met het Israëlische leger en het verlangen ooit terug te keren naar het geboortedorp van hun ouders. Voor Goedhart reden de jongens met tussenpozen te blijven volgen. Nu, vijfentwintig jaar later, heeft hij met Mohammad & Jafar, woensdag te zien op NPO 2 en hier online te bekijken, voorlopig zijn laatste documentaire gemaakt over de inmiddels volwassen jeugdvrienden.
Mohammad en Jafar (nu beiden 39) groeiden op in dezelfde buurt, maar zijn op verschillende manieren getekend door het vluchtelingenkamp. In 1993 vertelde Jafar hoe zijn vriendje door een Israëlische soldaat in een waterput zou zijn geduwd. Goedhart: ‘Later, als twintiger, was Jafar vastbesloten te sterven voor de Palestijnse zaak. Hij heeft nog 2,5 jaar vastgezeten in een Israëlische gevangenis. ’
Mohammad stond als 9-jarige in de huiskamer toen zijn vader, die bij het raam naar een confrontatie op straat stond te kijken, voor zijn ogen door een sluipschutter door het hoofd werd geschoten. Vier jaar lang wilde zijn familie de bloedsporen op muren en plafond niet verwijderen. Na de dood van zijn vader moest Mohammad het geld bijeensprokkelen voor het gezin. Hij zag geen heil meer in het gooien van stenen naar het Israëlische leger.
Tegenpolen
Ze verschillen ook in karakter, zegt Goedhart. ‘Jafar is fel en continu bezig met politiek. In een interview dat ik jaren later met hem deed, vertelde hij dat hij niet van plan was te trouwen; hij wilde martelaar worden. Ik kreeg het er koud van. Zijn hele leven stond in het teken van politiek en de strijd tegen de bezetting. Later trouwde hij alsnog en nu is volgens hem educatie het beste wapen tegen de bezetting.’
Mohammad daarentegen wil gewoon rust, vervolgt Goedhart. 'Hij is de denker en de realist. Een intelligente kerel, die schrijnend genoeg het geld niet had om te studeren en zijn potentie te benutten. Pas onlangs trouwde hij en trok uit het huis van zijn vader. Hij heeft een goede relatie, maar het stel kan geen kinderen krijgen. Met geleend geld kocht hij een huis buiten het vluchtelingenkamp, waar hij zich echter niet thuis voelt. Hij mist het kamp. Op de een of andere manier krijgt hij maar niet de rust waarnaar hij zo verlangt.’
Het conflict anders bekijken
Marcel Goedhart zelf is in de 25 jaar dat hij de jeugdvrienden nu volgt anders naar het conflict gaan kijken. ‘Toen ik voor research in een hostel in het kamp verbleef, werd ik wakker van schietgeweld. Dan was weer traangas afgeschoten of jongens gearresteerd. Ik lag ervan te stuiteren, maar voor de bewoners is dit bijna dagelijkse realiteit. Overal hangen foto’s van omgekomen Palestijnen, die als martelaar worden geëerd. Vaak komen de bewoners nauwelijks uit het kamp. Ze kennen Israëliërs alleen als zwaarbewapende militairen.’
Toch ziet hij ook een flintertje hoop. In de documentaire spreken Mohammad en Jafar open over de liefde voor hun levenspartners. Daarom wilde Goedhart de vrouwen een prominente rol geven in zijn laatste filmdocument. En dan is er ook nog die andere lang gekoesterde hoop: terugkeren naar Sufla, het dorp waaruit hun grootouders werden verjaagd en dat nu bewoond wordt door kolonisten. Jafars kinderen gingen tijdens het draaien van de film voor het eerst naar Sufla. Vanuit de bus zag de jongste dochter buiten Israëlische kinderen rennen en wendde zich tot de volwassenen met de vraag of ze even met hen mocht spelen.
