Dj blijft liever zelfstandig dan dat hij vastzit aan een groot muziekbedrijf
Het lijkt een privéfeestje, woensdagnacht in Desmet Studio's, een voormalige bioscoop in Amsterdam. Tijdens het Amsterdam Dance Event draait de Nederlander Oliver Heldens zijn muziek voor enkele tientallen mensen. Een uur eerder is hij door het Britse tijdschrift DJMag in de top10 van populairste dj's ter wereld gezet. Die eer zal zijn roem naar verwachting verder opstuwen en hem optredens voor nog grotere mensenmassa's bezorgen.
In Desmet is het zijn avond, zowel muzikaal als zakelijk. In de kleedkamer onderhandelt zijn manager over nieuwe optredens. De andere dj's die in Desmet op het podium mogen staan brengen allemaal muziek uit op Heldens' eigen platenlabel Heldeep. De 21-jarige muzikant uit Capelle aan den IJssel is druk doende een eigen bedrijf op te bouwen rond zijn muziek. Andere, nog bekendere Nederlandse dj's als Tiësto en Hardwell zijn hem daarin voorgegaan.
Het Amsterdam Dance Event trekt dit jaar naar verwachting 375 duizend bezoekers, een record. Heldens is een van de 2.200 artiesten die tot en met zondag optreden. Het grootste dance-evenement ter wereld is ook een belangrijke zakelijke bijeenkomst. Achter de schermen krioelt het van de managers, boekingskantoren en platenbazen die lucratieve concert- en platendeals proberen te sluiten en de nieuwste dancetalenten aan zich proberen te binden.
Er valt dan ook heel veel te verdienen aan dancemuziek. Nederland behoort tot de absolute top in deze wereld. Zes van de tien beste dj's ter wereld komen volgens DJ Mag uit Nederland. De tien bekendste Nederlandse dj's verdienen volgens onderzoek van ING Bank dit jaar gezamenlijk 247 miljoen euro. De exportwaarde van de Nederlandse dance loopt dit jaar op tot 218 miljoen euro.
In die bak met geld zwemmen veel haaien rond. Jonge dj's, vaak tieners nog, tekenen niet zelden deals waarvan zij later spijt krijgen. Een van de meest geruchtmakende voorbeelden op dat gebied is de Nederlandse dj Martin Garrix (20) - woensdag gekozen tot de nummer-1-dj van de wereld. Hij tekende als 16-jarige een deal met het Nederlandse Spinnin' Records, een van de grootste dancebedrijven ter wereld. De onderneming maakte misbruik van zijn onervarenheid, vindt hij. Bij de rechter woedt nog altijd een strijd om de laatste lijnen met Spinnin' door te snijden. Zijn zaken heeft hij ondergebracht in een eigen bedrijf, inclusief label voor eigen muziek en jong talent.
Om die reden bouwen nu ook andere dj's hun eigen firma's op, liever dan verbonden te blijven aan een groot muziekbedrijf. Met de verzelfstandiging van Heldens hebben alle Nederlanders in de top 10 van DJ Mag nu hun eigen bedrijf.
De bekende dj Ferry Corsten was tien jaar geleden een van de eersten, vertelt zijn zakenpartner Joeri Lodders eerder op de dag tijdens een zakelijke borrel. De twee bouwden een bedrijf 'om Ferry heen'. Inmiddels heeft de zaak ook weer artiesten onder contract, zoals dj Lucky Charms. Lodders: 'Voor iedere artiest zoeken we vervolgens de beste partners, bijvoorbeeld het boekingskantoor dat het hardst voor ze wil vechten.'
In het geval van Oliver Heldens is moeder Eliane Schaap de grote vrouw achter de schermen. De 53-jarige econome was er drie jaar geleden al bij toen haar zoon zich aansloot bij Spinnin' Records en het gelieerde managementbureau. Alle contracten gingen op haar advies eerst door de handen van juridische en zakelijke adviseurs.
Vorig jaar zag zij tijdens de Miami Music Week hoe de gekte rond haar zoon om zich heen greep. Toen besloot ze dat ze de zakelijke begeleiding van haar zoon niet meer in anderhalve dag per week kon doen, maar moest afzien van haar dienstverband als financieel controller bij energiebedrijf Eneco. 'Toen kwam een voor een moeder een ongewoon gesprek. Wil jij dit? En wil je mij hetzelfde salaris betalen als Eneco? We hebben een contract gesloten voor drie jaar.'
Schaap is ook actief bij de Dutch DJ Foundation, dat onder meer raadgever is van jonge artiesten bij hun eerste deal. 'Je komt de gekste aanbiedingen tegen. Terwijl het een gecompliceerde bedrijfstak is. Je moet van alles regelen, van bronbelasting in tal van landen tot het verdelen van werelddelen tussen verschillende boekingskantoren.'
Inmiddels is ook Heldens vertrokken bij het grote Spinnin'Records en de aanverwante muziekuitgeverij. Dat gebeurde zonder ophef, geholpen door het aflopen van zijn contracten met de firma's. Vanuit een eigen bedrijf huurt hij nu zijn hulp in. Hij huurt nu een Brits en een Amerikaans boekingskantoor in, een Amerikaans managementbureau en is nog op zoek naar een nieuwe uitgever. En dan is er natuurlijk het eigen label Heldeep, waarop de muziek van Heldens zelf en anderen zal verschijnen. En verrassend: de exploitatie van het label wordt gedaan door Spinnin' Records. Gegoten in een nieuw contract, dat wel.
De verzelfstandiging van de dj's wordt ook aangejaagd door de techniek. De Nederlandse software startup Aboss - waarin onder andere de Nederlandse filmcomponist Tom Holkenberg (Junkie XL) investeerde - zag het gat in de markt. Mede-oprichter Thomas van Beek: 'Wij maken de complexe samenwerkingen in de dancewereld inzichtelijk. Zo kun je je hele bedrijf laten besturen door één vertrouweling. Je partners krijgen toegang tot het systeem, maar steeds maar tot een klein onderdeel.' Tot de klanten behoren behalve Heldens ook dj's als Armin van Buuren en Sam Feldt.
Platenbaas Martin Goldschmidt, de Britse manager van onder meer The Prodigy (een band die in de dance inmiddels wordt omschreven als 'erfgoed'), is benieuwd hoe de dj-ondernemingen zich zullen ontwikkelen. Zullen zij op hun beurt weer worden verlaten door hun artiesten, al dan niet met tussenkomst van de rechter? 'Een internationaal muziekbedrijf is een heel complexe onderneming. Ik denk: stop je energie in je muziek, daar ben je het beste in. Een eigen bedrijf kan een dure vergissing zijn.'
Maken dj's nog wel hun eigen muziek?
Madonna, David Bowie en Diano Ross, ze lieten allemaal muziek produceren door iemand anders: Nile Rodgers. Niemand die daar schande van spreekt. In de elektronische muziek ligt dat anders, terwijl grote dj's wel degelijk hun platen door anderen laten maken.
Dance was lange tijd een stroming die zich volledig onttrok aan de reguliere popindustrie. Het was een do it yourself-movement, met illegale feesten, obscure platenlabels en voor de buitenwereld volstrekt onbekende dj's. De minimalistische muziek leende zich uitstekend om op zolderkamertjes zonder al te hoge kosten te produceren.
Een groot contrast met 2003, toen Tiësto als eerst dj een heel stadion uitverkocht. In het Gelredome stond hij urenlang in het middelpunt van de belangstelling. Daarmee zette hij de toon voor de mainstream-DJ's van vandaag, die tegenwoordig allemaal goed zijn voor volle stadions.
De dj heeft nu de status van elk ander pop-icoon. Daarbij hoort ook een team van managers, pr-agenten én producers. Een pop-icoon heeft eigen nummers nodig, zodat hij gedraaid kan worden op de radio en herkenbaar is voor het publiek. Dj's maken daarvoor vaak gebruik van ghostproducers, mensen die achter de schermen werken, terwijl de plaat op naam van de dj komt te staan.
Waar de producers van andere popartiesten gewoon terug te vinden zijn in de credits, wordt daar in de elektronische scene op neergekeken. Als de platen die de dj's zo populair maken niet eens door henzelf zijn geproduceerd, wat doen ze dan nog eigenlijk? Ghostproducers blijven daarom anoniem en verdienen slechts een fractie van het geld dat de dj die hun platen draait verdient.
Thomas Hogeling
