Dit is hét filmtalent van 2017

Er is een moment dat de term talent zich tegen het talent begint te keren. Het woord heeft iets afwachtends, iets van 'kom, laat maar eens zien wat je waard bent'. Dan kun je een Gouden Kalf voor Beste Televisiedrama 2015 thuis hebben staan en stonden Jonas Smulders en Olivia Lonsdale, de hoofdrolspelers van dat televisiedrama (Geen koningen in ons bloed), vorig jaar met spuitende flessen champagne op de cover van de vorige V-talentenspecial; zolang je in filmland werkt aan je eerste lange film, ben je een talent. Kom nu maar op met die speelfilm.

De persoon die zich hier het allerminste zorgen over maakt, is het talent zelf: regisseur en scenarist Mees Peijnenburg (27), die uren te laat een Amsterdams café komt binnenstormen. De trein uit Parijs kwam niet voorbij de Schipholtunnel, vanwege, zoals dat deze dagen al snel heet, 'een verdacht pakketje'. Hij zit een paar maanden in de Franse hoofdstad om te werken aan het script van die eerste lange speelfilm.

Onzeker? 'Ja! Eh nee, megagevoelig eerder, ergens tussen zeker en onzeker in, een emotionele tour de force, waar ik mezelf doorheen mangel.' Hij laat het aan een paar mensen lezen om te weten of hij op de goede weg is en of dat avondvullende 'leven- of doodverhaal' dat hij in zijn hoofd heeft zitten ook echt op papier komt en later op het filmdoek.

Meer problemen

De verwachtingen zijn hooggespannen. Peijnenburg studeerde in 2013 af aan de Nederlandse film- en televisieacademie met de korte film Cowboys janken ook, over de vriendschap tussen twee jongens die een knauw krijgt na een vechtpartij; een emotionele achtbaanrit, kort en hevig, die meteen werd opgepikt door het Filmfestival van Berlijn. In 2015 won hij de Dutch Directors Guild Award voor de korte film Un creux dans mon coeur, hetzelfde jaar dat Geen koningen in ons bloed op het Nederlands filmfestival twee Kalveren won, één voor Peijnenburg, de ander voor hoofdrolspeler Jonas Smulders. Tussendoor maakt hij via productiebedrijf Halal in Amsterdam commercials en videoclips. Hij ziet er nog jonger uit dan hij is en praat met grote gebaren; zijn armen zwaaien door de lucht om zijn zoektocht naar 'emotionaliteit' in de film en het leven - belangrijk woord voor hem - te ondersteunen.

'Ik plaats nu meer problemen en obstakels op de weg van mijn personages. Het mag allemaal groter, noodlottiger, diepgaander. Daar ben ik naar op zoek. Ik gooi er af en toe een heel heftig dramading in, alleen al om te kijken hoe mijn karakters erop reageren. Daarna schroef ik het langzaam terug, maar ondertussen heb ik de personages beter leren kennen. Maar goed, het verandert nog met de week.'

Nieuwe Hollandse school

Mees Peijnenburg maakt deel uit van een clubje jonge filmmakers dat de afgelopen paar jaar afstudeerde aan de Amsterdamse filmacademie en met de eindexamenfilm al een vliegende start kende, niet zelden op een prestigieus (internationaal) podium. Sam de Jong, Morgan Knibbe, Guido Hendrikx, Ena Sendijarevic en Peijnenburg stapten vanzelfsprekend in de voetsporen van Mijke de Jong, Paula van der Oest, Alex van Warmerdam en, waarom niet, Paul Verhoeven, als filmmakers die een nieuwe Hollandse school vertegenwoordigen: geëngageerd, met verfrissend weinig respect voor traditionele genre- en dramaconventies, en internationaal georiënteerd.

Misschien heeft Peijnenburg in dit gezelschap nog het meeste indruk gemaakt. Zijn portret van de relatie tussen een broer en een zus in Geen koningen in ons bloed die een lange weg afleggen langs instituties en pleeggezinnen, combineert kracht en kwetsbaarheid in ogenschijnlijk achteloos gedraaide scènes. De filmmaker werkt met geschoolde en ongeschoolde acteurs. 'Ik ben altijd op zoek naar een oogopslag. Naar een blik in de ogen die verwondert, verrast, die tranen laat zien en de pijn kan dragen. En dat kun je overal vinden; bij de klassiek getrainde acteur of bij een ruwe diamant.'

Hond in de hoofdrol

Hij weet waar hij het over heeft. Als jonge acteur stond hij voor de camera, in jeugdfilms als Timboektoe en als 'Dirk Knopper', de beste vriend van de hoofdpersoon in de filmhit Oorlogswinter van Martin Koolhoven. Dit was voordat hij besloot voortaan achter de camera te gaan staan. Maar hij heeft er veel aan. 'Ik ken de kwetsbaarheid van een acteur die voor een hele filmcrew moet staan. En het gaat er vervolgens om hoe je als acteur die kwetsbaarheid deelt, dat vind ik echt een onuitputtelijk interessante zoektocht. Met elkaar op zoek naar een mooi verhaal.'

Het begon al eerder, dat hij de rollen om wilde draaien, achter de camera wou staan: in de examenklas van het Hervormd Lyceum Zuid in Amsterdam maakte hij een profielwerkstuk, een documentaire over het verschil tussen het boek en de boekverfilming. Hij interviewde een aantal regisseurs en een van die regisseurs vroeg hem auditie te doen. En vergeet de skatefilmpjes niet die hij maakte. 'Ik was niet goed in skaten, dus ging ik mijn vrienden filmen.' En zijn hond, hoofdpersoon van vele avonturen die de 15-jarige Mees Peijnenburg met zijn eerste camera filmde.

Scholen

Na de middelbare school vertrekt hij naar Denemarken, voor het eerste deel van zijn filmopleiding. Een van de dingen waar hij veel aan denkt, mee worstelt, zeg maar, en hij niet alleen, het is onderwerp van gesprek met zijn filmvrienden, is hoe je in Nederland een bepaald filmpubliek bereikt, 'op welke manier je dat voor elkaar moet boksen'. Want hij is bezig met een Nederlandse film, maar wie zijn die mensen die een bioscoopkaartje gaan kopen? 'De interesse voor film lijkt in Nederland haaks op die in Frankrijk te staan. Elke keer als ik in Parijs naar de film ga, sta ik in de rij. En hoe er daar over film gepraat wordt!'

Peijnenburg heeft samen met zijn vriendin, actrice Gaite Jansen, een aantal Amsterdamse scholen aangeschreven om les te komen geven over film, om scholieren te laten delen in hun enthousiasme, want begint het niet gewoon daar, op school? 'Er was geen geld voor, of het paste niet in het lesprogramma. Maar je wilt toch iets meegeven van de grootsheid van filmverhalen?' Grote gebaren.

'Er zijn zoveel mooie Nederlandse films! Op welke manier krijg je mensen daar heen? Op welke manier laat je mensen praten over die films? Ik vond het heel interessant om in de Volkskrant te lezen dat producent Marc van Warmerdam van mening is dat we allemaal veel kunnen leren van een regisseur als Johan Nijenhuis, de man van de grote publieksfilms. Natuurlijk! Wat weet hij dat anderen kennelijk niet weten? Als je daar als Nederlandse filmmaker niet nieuwsgierig naar bent, kun je er net zo goed mee ophouden.'

Parijs

Hij heeft een aantal fotoboeken meegenomen naar Parijs. Meer dan romans of films zijn het fotografen bij wie hij naar inspiratie zoekt. Hij heeft Bronx Boys van Stephen Shames bij zich, een boek over straatleven, waar hij nooit in uitgekeken raakt. Het werk van de vorig jaar overleden Mary Ellen Mark, dat werk. De rauwe kant van straatfotografie. Wat hij er wellicht van leert: dat schoonheid in vele vormen komt. Hij fotografeert zelf ook, op straat in Parijs bijvoorbeeld. Een hobby, zegt hij eerst. Maar misschien ook een onderzoek, een vorm van een incompleet dagboek.

En dan de andere kant van het Parijse leven, als je het rauw wil hebben: de vluchtelingen, hele gezinnen, die in Parijs op straat leven. Elke woensdagavond gaat hij samen met een stel vrienden de straat op in een poging om zelf wat te kunnen doen voor vluchtelingen: fruit, koekjes, brood, kleurpotloden uitdelen. Iets doen, wat moet je anders. 'Ik zat er in Amsterdam te lang mee te worstelen. Overbodig lang.'

Bekijk hieronder de trailer van 'Cowboys janken ook'.
_{(Tekst gaat verder onder de video)}