Disobedience laat voelen hoe beklemmend een orthodox-joods milieu kan zijn (drie sterren)

Aan het begin van Disobedience legt een rabbi uit wat mensen uniek maakt. Het zijn de enige wezens met een vrije wil, zegt hij. Het betekent dat alleen zij ervoor kunnen kiezen ongehoorzaam te zijn.

Zijn dochter Ronit (Rachel Weisz) heeft die keuze gemaakt – met hartverscheurende gevolgen. Zij ontworstelde zich aan het benauwende orthodox-joodse milieu in Londen waar ze opgroeide en vestigde zich in New York, als fotograaf. De consequentie: als ze terugkomt om haar vader te begraven, is ze eigenlijk niet welkom, al zal niemand dat haar recht in haar gezicht zeggen. Ze is een verstotene, die uit de gemeenschap is gewist.

Wat de aanleiding van haar keuze was, wordt in Disobedience pas later duidelijk. Eerst zijn er ongemakkelijke ontmoetingen, vooral met haar voormalig beste vrienden Dovid (Alessandro Nivola) en Esti (Rachel McAdams), die inmiddels met elkaar getrouwd zijn. Dan plotseling, op een onbewaakt moment, kust Esti Ronit en blijkt Disobedience het verhaal van een verboden lesbische liefde. Op dat moment verschuift het perspectief binnen de ingewikkelde driehoeksverhouding steeds meer naar Esti, die opeens weer voor een keuze lijkt te staan.

De Chileense regisseur Sebastián Lelio laat in zijn eerste Engelstalige film voelen hoe beklemmend dit orthodoxe milieu is, met zijn donkere kleurenpalet en de afkeuring die schuilt achter elke straathoek. Toch heeft hij ook oog voor de schoonheid – vooral de muziek is daarbij een krachtig middel.

Helemaal uit de voeten met het materiaal, gebaseerd op het boek van Naomi Alderman, kan hij niet. Dat ligt deels aan het scenario dat het realisme van de film soms onderuitschoffelt, zoals in een scène waarin Ronit onwaarschijnlijk brutale opmerkingen maakt aan tafel; of met een Hollywood-eske groepsknuffel. Ook de liefde tussen Ronit en Esti voelt – ondanks een veelbesproken seksscène – niet zo gepassioneerd.

Maar Lelio, die eerder Gloria en Una mujer fantástica maakte, is op zijn sterkst met (vrouwen)karakterstudies en samen met McAdams en Weisz maakt hij van Esti en Ronin complexe vrouwen. Vooral Weisz maakt mooi duidelijk dat je nooit helemaal loskomt van de wereld waarin je opgroeide – Ronit mag dan een grote bek hebben, hoe langer ze verblijft in dit orthodox-joodse milieu, hoe meer gene er schuilt in kleine gebaren. De manier waarop zij haar krullende haar gladstrijkt, bijvoorbeeld, in een synagoge vol vrouwen die hun haar bedekken met een steile pruik.

Natuurlijk, de mens heeft een keuze. Maar de vraag die Disobedience stelt, is of er in het geval van Ronit en Esti wel echt iets te kiezen valt.