Dirigent Santtu-Matias Rouvali zette het dolende Concertgebouworkest strak in het gelid

Plukje harp, tere fluit, fluisterviool: lieflijkheid alom aan het begin van Ariadne, de zwanenzang van Theo Verbey, de Nederlandse componist die in oktober 2019 op 60-jarige leeftijd is overleden. Bij het schrijven van zijn laatste noten moet hij sympathie hebben gevoeld voor de titelheldin, de koningsdochter Ariadne. Zij hielp haar lief Theseus de Minotaurus te verslaan, waarna de held haar als dank dumpte.

De rauwere kant van de mythe komt ook voorbij tijdens de première door het Koninklijk Concertgebouworkest, de opdrachtgever. Maar dan wel rauwheid op z’n Verbeys. Want hoe stotend het metrum ook wordt  en hoe hoekig soms de melodie: een kwartier lang zoeft het orkest als bolide. Typisch Verbey is ook het gevoel dat andere componisten meeliften. Denk aan deinende zeemuziek van Benjamin Britten, het ritmische propellerwerk van John Adams, of aan Debussyaans aandoende heiigheid.

Mooi zonder te bijten, dat blijft de kern van Verbeys oeuvre. Het maakt hem tot een tegenvoeter van Igor Stravinsky. Tenminste, de Stravinsky van Oedipus Rex, het ‘opera-oratorium’ waarmee de Rus beet zonder mooi te willen zijn. Niet voor niets koos Stravinsky in 1927 een afstandelijke Latijnse tekst, behandelde hij zangsolisten als standbeelden en werkte hij met een mannenkoor van graniet.

Ook hier liet Santtu-Matias Rouvali (34), de debuterende Finse gastdirigent, horen waarom de toporkesten van Amsterdam, Berlijn en New York dit seizoen zijn nieren proeven. Met wat show en een zwiepend stokje zette hij het dolende Concertgebouworkest strak in het gelid. Een eigenheimer met techniek en visie: die zien we terug.