Deze drie initiatieven moeten het lezen weer aantrekkelijker maken

Wie leest er nog een boek? Ons leesgedrag verandert in een razend tempo: alles moet tegenwoordig kort en bondig zijn. Scannen en wegswipen. Onderzoek toont aan dat elke generatie minder boeken leest dan de voorgaande. Tieners zijn tussen 2013 en 2018 bijna 40 procent minder gaan lezen.

Met de stimuleringsprijs Renew the Book wil de Groep Algemene Uitgevers (GAU), de koepel van de Nederlandse boekenuitgevers van literatuur, kinderboeken en non-fictie, het tij keren. Drie initiatieven voor innovatie in het boekenvak maken kans op een prijs van 50 duizend euro.

‘De boekenwereld is een vrij conservatieve, analoge industrie, die maar moeilijk meegaat met zijn tijd’, zegt Martin Voigt, programmadirecteur van Renew the Book. Het ontbreekt de sector aan een digitale identiteit en daardoor speelt deze te weinig in op vernieuwingen.

Er kan online veel, maar de mogelijkheden van de digitale leeswereld komen niet goed tot zijn recht, zo blijkt uit een enquête onder de leden van van boekensite Hebban.nl. Elektronische boeken kunnen niet uitgeleend worden, lezers willen hulp bij het selecteren van titels. Er is behoefte aan meer interactiviteit, kleur en visualisatie, zodat ook kinderen en mensen die moeite hebben met lezen geprikkeld worden om een boek op te pakken.

‘De maatschappij heeft baat bij goed geïnformeerde mensen die kritisch kunnen denken’, aldus Voigt. ‘Lezen helpt daarbij. Maar er is weinig motivatie, zeker onder jongeren.’ Maar het kan ook anders. Deze drie plannen willen prikkelen tot lezen – in plaats van Netflix kijken. Op 30 maart wordt de winnaar bekend.

Immer

Immer, een app die het lezen via telefoons en tablets prettiger moet maken, doet denken aan een fitnessapp. Zo kun je gebruik maken van dagelijkse leesdoelen en instelbare sessies, die makkelijk in je dag passen.

‘Ook sporten in de sportschool is het begin moeilijk, maar hoe meer je het doet, hoe sterker je wordt,’ aldus Niels ’t Hooft, oprichter van Immer. ‘De meditatieve soundtrack brengt je in de juiste stemming en trekt je mee in het verhaal. Zo creëert onze app een uniek reflectief-meditatief leesmoment, ook tussen de bedrijven door.’

Immer wil lezen via telefoons en tablets prettiger maken. De tekst is opgedeeld in leesbare ‘porties’, om het leesritme te verbeteren. Je krijgt boeken aangeboden in ‘stapels’ en kiest aan de hand van de inhoud wat je wilt lezen.

Boek door Puck

Puck is een chatbot, een virtuele boekverkoper die aan de hand van je eigen smaak vijf boeken tipt. ‘Wij hebben geprobeerd het advies van de medewerker in een boekwinkel na te bootsen in een online omgeving’, zegt Miriam Martinus van Boek door Puck. ‘We zien het als een dating-app: we kijken naar wie je bent, waar je van houdt en waar je blij van wordt.’

Door het grote aanbod zien mensen door de bomen het bos niet meer, aldus Martinus. ‘Er moet ergens gefilterd worden. Door iedere vraag die we stellen, kom je in een bepaalde boekenkast. Net als een winkelmedewerker weet Puck waar ze moet zoeken.’

Wie een boek heeft gekozen, wordt doorverwezen naar een verkooppunt. Martinus: ‘We hopen dat mensen zich niet meer zo blindstaren op klassiekers, maar gewoon een boek oppakken dat ze zelf leuk vinden om te lezen.’

Scrollboek

Zoals trailers je prikkelen om een film te gaan kijken, zo maakt Scrollboek je nieuwsgierig naar een boek. Bedenker Joop Akerboom: ‘Met interactie en animaties wordt een klein commitment gecreëerd, van vijf à tien minuten, in een filmische stijl. Daarna ben je meer geneigd om een ‘groter commitment’ aan te gaan en verder te lezen.’

De tekst zelf wordt uitgelicht zoals bij karaoke. De snelheid hangt af van met hoe snel je zelf door de tekst heen scrollt. ‘Deep reading’, diep lezen, noemt Akerbook de fase die dan volgt - anders dan het ‘quick reading’ van bijvoorbeeld een berichtje op Twitter. ‘Lezers kunnen zich zo beter concentreren en de tekst beter onthouden.’

Met Scrollbook won Joop Akerboom in 2020 de prijs voor het beste studentenproject van de opleiding Communication and Multimedia Design (CMD) van de Hogeschool van Amsterdam.