Analyse
Dekker krijgt pijnlijk lesje in Haags-Hilversums labyrint
De hervorming van de publieke omroepen is uitgemond in een aloude loopgravenoorlog. Voor staatssecretaris Dekker dreigt een fikse nederlaag.
In oktober zag de wereld er nog heel anders uit voor Sander Dekker. De VVD'er had wat toezeggingen moeten doen, maar zijn hervorming van de mediawet was met een tweederde meerderheid door de Tweede Kamer geloodst.
Hilversum was ook om. Het college van omroepen stemde eind september in met een dominante, sturende rol van de NPO - de essentie van Dekkers hervorming. Amusement was voortaan geen kerntaak meer, maar mocht wel nog als lokkertje dienen voor andere programma's. 'Met de nieuwe mediawet kan de publieke omroep nog beter anticiperen op de nieuwe manier van kijken', luidde destijds de gemeenschappelijke persverklaring van de publieke omroepen en NPO.
Kortom: geen vuiltje aan de lucht.
Alleen Jan Slager dacht daar anders over. 'Het echte gevecht gaat plaatsvinden in de Eerste Kamer', voorspelde de MAX-omroepbaas destijds tegen SP-Kamerlid Jasper van Dijk. De SP'er moet er nu nog om lachen. 'Dat heeft hij goed gezien.'
Betwiste benoeming
De benoeming van Bruno Bruins bij de NPO is volgens critici in strijd met mediawet, omdat de VVD'er als bestuursvoorzitter van UWV ook al onder de verantwoordelijkheid valt van een minister. 'Die twee posities zijn volgens de mediawet niet met elkaar te verenigen', concludeert hoogleraar mediarecht Nico van Eijk, zelf lid van de vorige NPO-raad van toezicht.
Dekker blijft erbij dat de benoeming van Bruins wel kan, omdat het UWV een zelfstandig bestuursorgaan is dat op afstand van het kabinet opereert. Hij weigert vooralsnog de benoeming terug te draaien, zoals een deel van de Kamer wil. Wel heeft hij toegezegd de benoemingsprocedures te veranderen.
Geen samenwerking meer
Vier maanden later ligt het prestigeproject van Dekker in puin. Partijen die in oktober nog voor stemden in de Tweede Kamer- CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks en PvdA - dreigen nu met een 'nee' in de senaat. Ook de steun uit 'het veld' is verkruimeld. De publieke omroepen, die nauwe contacten onderhouden met politieke partijen, hebben hun samenwerking met Dekker voorlopig weer opgezegd.
'Ik betreur het ten zeerste', zei een mokkende Dekker eerder deze maand. 'Het verbaast mij dat zij eerst zeggen het eens te zijn met de wet en dat ze daar dan drie, vier maanden later weer op terugkomen.'
Insiders wisten toen genoeg: Dekker is hopeloos verdwaald in het labyrint van de omroeppolitiek. De NOS - altijd goed geïnformeerd over dit onderwerp - voorspelde deze week dat Dekkers wet gaat sneuvelen, ook al staat de stemming pas in maart gepland. Dekker zelf is nog steeds van plan de senatoren te overtuigen, maar de verwachtingen zijn niet hooggespannen.
Hoe kon de VVD'er in vier maanden tijd een zeker ogende overwinning uit handen geven? Volgens zijn tegenstanders heeft Dekker een 'veel te grote broek' aangetrokken door bij de eerste presentatie van zijn plannen te suggereren dat hij het oude Hilversum een lesje zou leren. Ook zette de VVD'er kwaad bloed door amusementsprogramma's als Bananasplit en Ranking the Stars af te kraken en ermee te koketteren dat hij amper tv kijkt.
Sander Dekker wilde minder humor op tv! Waarom zenden ze dan zijn mediawet ondergang uit? Wat een afgang van die man #Journaal
— Tiemen Jan van Dijk (@TiemenJan) 28 september 2017
'Vriendje Bruins'
Het sluimerende verzet kwam naar boven toen Dekker in november - een maand na het debat in de Tweede Kamer - zijn partijgenoot Bruno Bruins benoemde als voorzitter van de raad van toezicht van de NPO. 'Poolse toestanden', oordeelden meerdere omroepbonzen. Slagter sprak zelfs van 'Noord-Koreaanse toestanden'. Dekker zou via zijn 'vriendje Bruins' - ze waren samen actief in de gemeentepolitiek van Den Haag - politieke invloed willen uitoefen op de NPO, een organisatie die in de nieuwe mediawet een overheersende rol krijgt.
Al snel kwamen er via het Hilversumse circuit meer details naar buiten. De ondernemingsraad van de NPO had ex-CDA-Kamerlid Mirjam Sterk voorgedragen, maar zij zou om duistere redenen zijn afgewezen door de selectiecommissie waarin Dekker zijn partijgenoot Clemens Cornielje had geposteerd. Daarna kwam die commissie met UWV-baas Bruins op de proppen. Sindsdien heeft Dekker de schijn tegen.
Dekker zondigde ook tegen de logica van de machtspolitiek. Bij een controversieel voorstel is het verstandig een lid van een oppositiepartij op een cruciale positie te benoemen. Zo kan het verzet van binnenuit worden gesmoord. Als Sterk bij de NPO was benoemd, had ze haar eigen partij kunnen belobbyen om vóór het wetsvoorstel te stemmen.
undefined
Méér macht
Nu is het omgekeerde gebeurd. CDA-senator Joop Atsma leidt het verzet. Terwijl zijn partij in de Tweede Kamer nog voor stemde, laat Atsma in de Eerste Kamer weinig heel van de wet van Dekker. De voormalige CDA-bewindspersoon wil alleen instemmen als de omroepen méér macht krijgen ten opzichte van de NPO - het omgekeerd van wat de VVD-staatssecretaris beoogt.
De verwijten van schijnheiligheid vliegen nu over en weer. De onverzoenlijke houding van Atsma is moeilijk te verenigen met de constructieve houding van het CDA in de Tweede Kamer. Volgens de VVD speelt daarbij een rol dat de CDA'er nauw optrekt met Slagter. Vriendjespolitiek? 'We komen niet op elkaars verjaardagen', zegt Slagter. 'Maar hij is wel een politieke vriend.'
Zonder CDA is het voor Dekker moeilijk nog een meerderheid te vinden - ook omdat de SGP alleen voorstemt als er een reclameverbod komt voor datingsite Second Love. Andere partijen hebben hun wensen ondertussen ook opgeschroefd.
De staatssecretaris staat zo voor een bijna onmogelijke puzzel: als hij de ene partij paait, vervreemdt hij de andere partij weer van zich. Dekker dacht de omroepen te temmen. Voorlopig is de kans groter dat Hilversum hem temt.
Betwiste benoeming
Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.
