De wereld verbeteren met hulp-tv

Vroeger wilde Peter van der Vorst (44) de nieuwe Ferry Mingelen worden. Hij is even politiek verslaggever geweest, maar is vooral bekend van entertainmentprogramma's als RTL Boulevard en Van der Vorst ziet sterren. Buiten het zicht van de camera's ontwikkelt Van der Vorst zich nu tot een belangrijke producent. Zijn bedrijf Vorst Media maakt het ene primetimeprogramma na het andere, waaronder Divorce Hotel, SlimmerIQen, Zolang ik leef en de SBS-realityshow Oh Obesitas, die vrijdag begint.

De politiek zal Van der Vorst altijd blijven fascineren. Hij vindt het belangrijk op te komen voor 'de medemens' en heeft zelfs nagedacht over een politieke carrière, aanvankelijk voor de SP, later voor D66. Maar hij probeert de wereld op een andere manier te verbeteren, met hulp-tv. In programma's als Gepest! en Verslaafd! maakt hij maatschappelijke problemen bespreekbaar en zoekt hij naar oplossingen. Critici twijfelen aan zijn intenties; ze zien het als scoren over de rug van zielige mensen. Wat je er ook van denkt, zijn programma's trekken doorgaans een groot publiek.

Zijn geheim? 'Peter is als het ware opgegroeid bij de tv', zegt Matthias Scholten, directeur content van RTL. 'Tijdens zijn studie was hij al proefkandidaat bij repetities van tv-shows. Toen is hij ermee begonnen als een spons vakkennis op te zuigen. Bij de tv werken veel mensen die bekend zijn geworden door een soap of iets dergelijks. Peter is van onderaf opgeklommen.'

Als 8-jarig jochie, in Breda, weet Peter van der Vorst al dat hij journalist wil worden. Dan kun je interessante mensen ontmoeten en kom je nog eens ergens, schrijft hij in een opstel. Hij is de zoon van een machinebankwerker; een stille, teruggetrokken misdienaar. Ondanks zijn verlegenheid schrijft hij de schoolkrant vol en leest hij zelfgeschreven teksten voor bij de kerstviering in de aula. De drang om verhalen te vertellen, is te sterk.

Keerpunt

Thuis neemt hij eigen programma's op met een radio-cassetterecorder. Op zijn 16de meldt hij zich als vrijwilliger bij de lokale annex ziekenomroep. Hij mislukt als commentator bij voetbalwedstrijden van NAC, maar blijkt een uitstekende researcher en presentator. Minstens zo belangrijk is dat hij daar voor het eerst mensen ontmoet die openlijk homo zijn, onder wie zijn eerste vriendje.

Zijn coming-out is een keerpunt: daarna voelt hij zich vrij om te laten zien wie hij is en treedt hij meer op de voorgrond. Op 19-jarige leeftijd gaat Van der Vorst aan de slag bij de Gay Krant, een bijbaantje naast zijn studie politicologie. Voor het blad praat hij met bekende Nederlanders en schrijft hij over politiek. De Haagse praktijk valt ietwat tegen; hij heeft er te weinig geduld voor.

Albert Verlinde, presentator van het entertainmentprogramma Showtime, haalt hem in 1995 naar de televisie. Dat is te danken aan de manier waarop Van der Vorst hem had geïnterviewd voor de Gay Krant, zegt Verlinde: 'Ik vertelde Peter over mijn zoektocht naar een eigen geluid, als presentator. Boven het stuk stond deze kop: 'Albert Verlinde en de stemmen in zijn hoofd'. Dat was slim bedacht. Toen we daarna een redacteur zochten, heb ik hem gebeld. Als iets hem typeert, is het intelligentie.'

Royaltydeskundige tegen wil en dank

Op de redactie van het RTL4-programma sluit Van der Vorst vriendschap met Lucille Werner, die net als hij droomt van een carrière vóór de schermen. 'Peter was een gevoelige, degelijke jongen', zegt ze. 'Als hij op reportage ging, kwam hij altijd met iets goeds terug. Je kon hem overal herkennen aan zijn zwarte leren jasje: kort, met 26 ritsjes en afgesleten mouwen, helemaal uitgewoond. Nu ziet hij er verzorgder uit, maar met mode heeft hij niets.'

Wanneer Showtime aandacht besteedt aan het koningshuis, belandt dat onderwerp bij Van der Vorst, die veel weet van staatsrecht en geschiedenis. Hij groeit uit tot royaltydeskundige, een beetje tegen wil en dank. Als SP-stemmer vindt hij het koningshuis eigenlijk 'een bizar en middeleeuws instituut', zegt hij in het Algemeen Dagblad. Met collega Marc van der Linden maakt hij er niettemin talloze programma's over, met de nodige ironie en opinie.

Terwijl Van der Vorst als royaltykenner een groot publiek bereikt bij RTL Boulevard, verslechtert zijn relatie met Willem-Alexander. Op een gegeven moment gaat het verhaal dat hij de kroonprins tot op de wc is gevolgd en hem daar met vragen heeft bestookt. Zelf spreekt de verslaggever dit tegen: ze moesten toevallig op hetzelfde moment, hij heeft Willem-Alexander slechts toegeknikt toen ze naast elkaar stonden.

In die tijd begint de kroonprins hem opzichtig te negeren tijdens persconferenties. De journalist trekt het zich aan en vraagt de Rijksvoorlichtingsdienst keer op keer wat hij heeft misdaan. Het helpt niet en dat maakt hem opstandig: hij besluit de kijkers te laten zien hoe vreemd Willem-Alexander zich gedraagt.

Pijnlijk is het moment dat hij uit de Vereniging Verslaggevers Koninklijk Huis (VVKH) wordt gegooid, in 2003. De officiële reden is dat hij de waardigheid van de club aantast, maar Van der Vorst denkt dat hij is opgeofferd om de kroonprins een plezier te doen. Hij voelt zich 'genaaid', zegt hij.

'Ik had geen keus', zegt Jan Hoedeman, die destijds Volkskrant-verslaggever en VVKH-voorzitter was. 'Peters documentaires vielen nog wel onder serieuze journalistiek. Dat gold niet voor wat hij deed bij Boulevard. Roddeljournalisten konden geen lid zijn, dus moest hij eruit. Het was een zakelijk conflict. Daar moet je als een grote jongen mee omgaan, vind ik. Maar hij wentelde zich in de rol van slachtoffer.'

Gladde jongen

Omdat Van der Vorst één van de eerste royaltyspecialisten is, kleeft dit imago aan hem. In de media wordt hij geregeld getypeerd als ideale schoonzoon. Dat is meestal positief bedoeld, maar het heeft een schaduwzijde: sommige mensen zien hem als een gladde jongen.

'Peter is alles behalve glad', zegt Lucille Werner. 'Hij is heel authentiek. Zoals hij op tv is, is hij in het echt. Inclusief harde grappen en cynische opmerkingen. Hij is in de loop der jaren zekerder van zichzelf geworden, maar heeft absoluut geen sterallures.'

Die zekerheid ontleent hij ook aan zijn talent als tv-maker. Als gedelegeerd producent bij Eyeworks wordt hij verantwoordelijk voor de inhoud van alle programma's. Hij leert er in de praktijk wat scoort en wat niet in de smaak valt. Dat past hij nu toe bij zijn eigen bedrijf.

In 2009 krijgt hij, na veel gelobby, de kans waar hij op aast. Hij mag een programma maken dat lijkt op de TROS TV show van Ivo Niehe, waarin hij op locatie praat met BN'ers en beroemdheden. Van der Vorst ziet sterren wordt een kijkcijferhit. Hij ontwikkelt zijn eigen stijl, die scherper is dan die van Niehe.

Van der Vorst stelt één voorwaarde aan de sterren: hij wil alles kunnen vragen. Of ze antwoord geven, moeten ze zelf weten. Tijdens zijn bezoek aan het Engelse landhuis van zanger Robbie Williams staan zes onderwerpen op de zwarte lijst. Toch komt alles ter sprake, van alcoholisme en drugsgebruik tot de slecht verkochte laatste albums en Williams' depressies.

'Mensen zien Peter niet snel als hun vijand', zegt Ellen Meijerse, programmamanager bij RTL. 'Hij heeft een soort lachje dat zegt: sorry dat ik het vraag, maar zou je toch antwoord willen geven? Als ik zulke vragen zou stellen, zou ik een klap voor mijn kop krijgen.'

Inmiddels is Van der Vorst zelf een BN'er. 'Tijdens Koningsdag wordt hij uitbundiger toegejuicht dan menig lid van de koninklijke familie', vertelt verslaggever Jan Hoedeman. 'Peter straalt als dat gebeurt en dat is hem gegund.'

Hulpprogramma's

Van der Vorst geniet van dit soort aandacht, maar het is volgens Werner geen doel op zich. Hij wil vooral leuke programma's maken die goed worden bekeken. 's Ochtends kan hij niet wachten tot de kijkcijfers van de voorgaande avond bekend worden.

Wat hij heel goed kan, is casten voor zijn hulpprogramma's, zoals Verslaafd! 'Het is niet makkelijk mensen te laten meewerken aan zoiets', zegt RTL-programmadirecteur Erland Galjaard. 'Peter is gespecialiseerd in maatschappelijk relevante maar gevoelige onderwerpen als verslaving en mantelzorg. Vanuit de inhoud slaagt hij er in de juiste mensen te vinden en het probleem te benoemen. Dat is zijn kracht.'

Ter illustratie een impressie van de slotaflevering van 2015. Eerst vertellen de ouders van Bart (33), die verslaafd is aan wiet, alcohol en crack, hoe hun gezin is verwoest. Het verhaal wordt gelardeerd met jeugdfoto's en stemmige muziek. Dan bedenken ze een interventieplan, met een deskundige. Maar als de ouders en Van der Vorst om 6 uur 's ochtends onaangekondigd op zijn zoldertrap staan, stuurt Bart hen weg: 'Opdonderen met die camera.' Later gaat hij alsnog overstag. Na drie maanden intensieve klinische behandeling is hij afgekickt en leest hij een bedankbrief voor aan zijn familie. Terwijl de muziek aanzwelt, eindigt hij met: 'Pa, ma, zus, ik hou van jullie'.

Veel kijkers vinden het prachtig. Anderen ergeren zich aan de kunstmatig opgevoerde spanning rond reclameblokken en de wijze waarop de makers naar een climax toewerken. Je krijgt haast vanzelf een brok in de keel als Bart zijn vader omhelst. Mooie tv, voor de liefhebber, maar hebben deelnemers er op termijn profijt van?

'Vorst Media beseft terdege dat je niet zomaar een verslaving beëindigt', zegt Nathalie Harari, creative director van het bedrijf. Het hele gezin krijgt familietherapie en nazorg. Als een verslaafde onverhoopt terugvalt, wordt opnieuw hulp aangeboden. De meeste deelnemers kijken tevreden terug, een aantal is nog steeds clean. En die aanzwellende muziek? Ach, zo zorg je dat het publiek op het puntje van de stoel zit en bereik je meer mensen dan met een documentaire. 'Soms geeft de camera net het zetje dat nodig is. We doen niets ten nadele van de mensen die meedoen. Ze zien alles van tevoren. Wij zijn integere tv-makers.'

Intimi bezweren dat Van der Vorst enorm betrokken is bij de deelnemers. Als iemand terugvalt, stapt hij meteen in de auto. Van makkelijk scoren is geen sprake, dan had hij zich net zo goed kunnen beperken tot spelletjesprogramma's of talentenjachten, zegt hij in 2015 in het tijdschrift Margriet. Als je dan toch een flink budget tot je beschikking hebt, kun je er beter 'iets nuttigs' mee doen.

Gezinsleven

Op Twitter voert hij soms stevige discussies met PVV-sympathisanten en homohaters, vooral over discriminatie. Onverschilligheid is het begin van het einde, vindt Van der Vorst. Dat geldt ook op straat, waar hij altijd iets terugzegt als homofobe jongens hem en zijn partner Sander Schreurs lastigvallen.

Zijn privéleven is drastisch veranderd sinds de adoptie van hun zoon Levi, in 2008. Ze halen het 5 weken oude jongetje op in Amerika. Het gezinsleven haalt de scherpe randjes van zijn tomeloze ambitie. Hij probeert vaker thuis te zijn, in hun herenhuis in het centrum van Abcoude.

Ellen Meijerse: 'Bij hem thuis mogen we 30 tot 45 minuten over ons werk praten, dan moet er een streep onder en gaan we sociaal doen. Dat hebben we met zijn man afgesproken. Peter heeft dat echt moeten leren. Dankzij Sander heeft hij nu een privéleven.'

Ze kent geen betere eindredacteur dan Van der Vorst: 'Peter begrijpt als geen ander wat een zender wil en hij kan zijn eigen smaak aan de kant schuiven. Zijn slechtste eigenschap? Peter is een drammer, het gaat hem nooit snel genoeg. Hij wil altijd maar door, door, door.'

Zijn agenda toont dat ook aan. Vorige week was hij in Japan en Engeland, donderdag reist hij naar de Verenigde Staten voor Van der Vorst ziet sterren. Tussendoor begeleidde hij de montage van Verslaafd!, sprak hij presentatieteksten in en legde hij de laatste hand aan Oh Obesitas. Zelfs vanuit het vliegtuig bemoeit hij zich met alles wat Vorst Media doet.

Het is amper voor te stellen, met zo'n druk schema, maar Van der Vorst zegt dat hij eindelijk de rust in zichzelf heeft gevonden. Hij geniet van zijn leven. Eén droom resteert: een dagelijkse journalistieke ochtendshow zoals ze die maken in Amerika, 'met flink wat budget'. Tot nu toe lukt het niet voldoende sponsors te vinden, maar hij blijft het proberen. Dat zou het summum zijn, een programma over alles dat hem boeit: entertainment, het laatste nieuws én diepgravende journalistiek - zoals politieke interviews.