De weg naar huis

De negentienjarige jongen wordt begraven. Nog niet zo lang geleden speelde hij football, was charmant, grappig, maar al snel volgde het gewone werk. Liet zich door anderen meeslepen en thuis was er niemand die hem met zijn neus in de boeken duwde of zei dat hij 's avonds binnen moest blijven. Verdovende middelen, dealen, niets bijzonders, maar toch opgesloten in een strafinrichting met de echt zware jongens.

Daarna ging het van kwaad tot erger, hij kreeg gelazer over een meisje, werd door drie gasten vanuit een auto beschoten, in zijn hals geraakt, bloedde dood op het trottoir.

Zo gaat dat als rechters verkeerde beslissingen nemen. De jeugdrechter leest in krantenartikelen dat hij te veel criminele jongeren laat gaan. 'Ik ben zelf als arme zwarte jongen opgegroeid en nu ben ik journalist. Je moet juist streng zijn voor die gastjes en ze opsluiten. Ik heb het gemaakt, waarom kunnen zíj het dan niet maken?' Dat soort gelul. De jeugdreclassering zou het accent moeten leggen op opvoeding in plaats van op streng straffen. Zorg dat die jongens het redden, boor ze niet de grond in, maar speel in op hun sterke kanten en interesses. Als je kinderen opsluit zonder naar alternatieven te kijken, maak je jongens zoals die negentienjarige én de gemeenschap kapot.

Het zou een betoog kunnen zijn uit een rapport van een idealistische instelling voor een betere wereld, maar het is de strekking van een paar van de vele 'scènes met een vingertje' uit de laatste thriller van succesauteur George Pelecanos, De weg naar huis (The Way Home). Maatschappijkritiek is een belangrijk element in een aanzienlijk aantal thrillers en Pelecanos was altijd al de man met de missie om de ellendige waarheid (vooral over de probleemwijken in zijn woonplaats Washington DC), verpakt in fictie, te verkondigen. Zijn krachtige, harde stijl waarin filmische elementen schitteren, leverden prachtige boeken op als Tuinier van de nacht.

Tijdsbeelden geeft hij als geen ander, wie dit laatste boek las, waande zich in bepaalde delen van Washington, 1985; jonge mensen snuiven lijntjes coke en kijken naar Miami Vice, lezen bestsellers van Tom Clancy en Stephen King, halen een huurvideo van Beverly Hills Cop, of werken zich in het zweet op Jane Fonda's Workout. De ouderen drinken dure whisky, lijken qua uiterlijk zo uit Dynasty gestapt; uit de radio schalt Money for Nothing van de Dire Straits, op feestjes worden aidsmoppen verteld, en er is een nieuwe drug die op cocaïne lijkt, gesnoven moet worden en voor zwarten bedoeld is. En dat is alleen nog maar een deel van de omlijsting, die het geheel sterker maakt.

Een uitgebalanceerd verhaal over drie onopgeloste moorden op zwarte tieners in dat jaar, een soortgelijke moord in 2005, en de gevolgen voor de levens van iedereen die erbij betrokken was, niet in de laatste plaats de politiemensen. De moraal is weliswaar aanwezig - familiewaarden gaan boven alles -, maar niet zo hinderlijk dat de inhoud eronder lijdt.

Jammer genoeg krijgt De weg naar huis wél een te grote tik mee van Pelecanos' gedreven motieven. Een problematische vader-zoonrelatie wordt herhaaldelijk ontleed door nogal rechtlijnige gedachten en gesprekken over kinderen en ouders. Voor stand by your child, or parent is veel te zeggen, maar zodra het gaat klinken als Tammy Wynette's Stand By Your Man klapt het gevoel verkeerd om.

'Natuurlijk ben ik net als de anderen in essentie een moralist', zei Pelecanos in 2002 op mijn vraag of hij het eens was met de uitspraak van Sue Grafton dat alle misdaadauteurs moralisten zijn. Niets op tegen, maar laat als excellent schrijver een spannend verhaal niet eindigen in een familie-uitje, na de vroegmis, met uitgesneden harten plus namen in een eik.