De week in boeken: Ruzie tussen John le Carre en Eric Hobsbawm over het personage ‘Hobsbawn’

Thrillerschrijver John le Carre gebruikte voor een personage de naam (nou ja, bijna) van een beroemde historicus. Die vond dat niet prettig.

De Londense intellectuelenwijk Hampstead was in de jaren tachtig het decor van een vermakelijke ruzie tussen twee bekende auteurs: John le Carre, de meester van de spionagethriller, en Eric Hobsbawm, de invloedrijke Britse historicus, de auteur van onder meer Een eeuw van uitersten. Inzet van de twist was een personage uit A perfect spy (vertaald als Een volmaakte spion). Daarin duikt een ‘Hobsbawn’ op, een man die is ingelijfd door de Britse geheime dienst. Richard J. Evens onthult de twist in zijn deze maand verschenen biografie van Hobsbawm die om meerdere redenen spraakmakend blijkt te zijn.

Volgens Hobsbawm (geboren ‘Obstbaum’) berustte Le Carre’s naamkeuze niet op toeval. Hij stuurde een brief naar de schrijver met het vriendelijke verzoek het personage in de latere drukken een andere naam te geven. In een beleefd antwoord legde Le Carre het verzoek naast zich neer. Tegen The Observer zei hij vorige maand te vermoeden dat hij indertijd – de vroege jaren tachtig – een naam zocht die de juiste politieke associaties zou oproepen. Hobsbawm was lid van de Communistische partij en werd door de geheime dienst in de gaten gehouden. ‘Ik beschreef een marxistische intellectueel die door MI5 werd ingelijfd en denk dat ik hem een naam gaf die betekenis had voor ingewijden.’

‘Waarschijnlijk’, schreef Hobsbawm, ‘zal niemand een denkbeeldig lidmaatschap van MI5 beschouwen als smaad, maar mij - met een dossier dat teruggaat tot minstens 1942 - maakt het wat ongemakkelijk’. Le Carre schreef terug dat hij niet wist hoe hij op de naam gekomen was.

Hobsbawm’s MI5-dossier is een van de bronnen waarmee Evans wil aantonen dat zijn leermeester geen staatsgevaarlijke stalinist was, zoals wel eens wordt beweerd. Het communisme van Hobsbawm was te herleiden tot zijn povere jeugd in Wenen. Eenmaal bekend leefde hij als een kapitalist, eentje die de belastingdienst te slim af was, die beschikte over twee huizen en, net als Marx, speculeerde op de aandelenbeurs.

Hobsbawm, in 2012 op 95-jarige leeftijd overleden, was een pragmaticus, beweert Evans, en werd zelfs een pleitbezorger van New Labour, al zou hij afknappen op Tony Blair. De presentatie van de biografie – of ‘hagiografie, zoals de rechtse criticus Simon Heffer de pil noemde – in het Senate House in Londen viel begin februari jammerlijk in het water omdat jonge leden van een kleine, maar radicale vakbond de 150 belangstellenden bij de ingang tegenhielden. Ze protesteren voor betere betaling en werkomstandigheden van de schoonmakers, hopend op steun voor hun strijd van de biograaf van ‘een marxistische historicus’. Tevergeefs.

‘Hobsbawm’, zo stelde Evans, in de geest van zijn boek, ‘zou deze actie nooit hebben goedgekeurd’.