De rijzende ster van Willy Vlautin, een zingende meesterverteller

Willy Vlautin neemt nog even een paar slokken uit zijn glaasje bier voordat hij met zijn gitaar het podium op wandelt. Hij is best nerveus, zo is het publiek verteld, want de animo voor zijn concert is groter dan verwacht. Dat heeft niet zozeer te maken met zijn liedjes. De melancholische americana die hij voor zijn band Richmond Fontaine schrijft, kent al twintig jaar een zelfde trouw gehoor. Maar behalve liedjesschrijver en zanger is Vlautin (50) ook romancier, en het is in deze hoedanigheid dat zijn ster in Nederland rijzende is.

Zijn vijfde roman Laat Me Niet Vallen (Don't Skip Out On Me) werd vorige week door het boekenpanel van De Wereld Draait Door uitverkozen tot boek van de maand, en dat heeft de aandacht voor Vlautins werk goed gedaan.

Niet dat zijn optreden nu ineens van TivoliVredenburg naar de Ziggo Dome werd verplaatst, maar Vlautin staat vrijdagavond in de Hertz, een wat grotere zaal dan gepland, waar een paar honderd vooral grijze mannen aan zijn lippen hangen.

Vlautin is een even begenadigd verteller als zanger. Zowel zijn romans als zijn liedjes worden bevolkt door mensen uit de onderklasse van de Amerikaanse maatschappij. Veelal goedbedoelende, moedige mannen en vrouwen die nooit het geluk vinden waar ze recht op lijken te hebben. Wat Vlautin als geen ander kan, is deze verschoppelingen met mededogen een plekje geven in grootse literatuur en troostrijke liedjes.

Van die liedjes gaat hij er vrijdag een aantal spelen, belooft het programma. Maar Vlautin kan toch ook niet voorbij gaan aan zijn toenemende populariteit als auteur. Dat maakt de avond in Utrecht een tikkeltje tweeslachtig. Aanvankelijk is er niks aan de hand. Vlautin praat aanstekelijk over de liedjes die model zouden staan voor zijn nieuwe roman.

Droevige stem

Prachtig is zijn droevige stem in Whitey And Me. De regels uit het refrein klinken als een soort mantra nog lang na:

Never seen the reason why

To kick someone who's so torn up inside.

Vlautin vertelt vervolgens dat de eerste versie van zijn nieuwe roman zeshonderd pagina's telde en dat hij dat aantal tot eenderde moest terugbrengen. Dat ging ten koste van het verhaal over Ray. De man die om zijn treurige bestaan wat kleur te geven een vogeltje koopt. Het redt zijn huwelijk niet. Op een ijskoude dag opent zijn harteloze vrouw de vogelkooi. Weg vinkje, weg laatste hoop op huiselijk geluk.

Vlautin neemt de zaal moeiteloos in een houdgreep met zulke inleidingen. Hij kan uitstekend uitleggen hoe liedjes uitgroeien tot verhalen of andersom. Het is dan ook niet nodig om hem na een paar liedjes te onderbreken voor een interview, maar dat is wel wat er gebeurt. Vlautin is vermoedelijk te bescheiden om te zeggen dat hij ook zonder vragen tot de kern van zijn werk kan komen.

In ieder geval is de betovering verbroken wanneer de vragensteller opent met: 'Waar gaat uw boek over?'

Zoals alle boeken van Vlautin over ultieme 'nobody's'. Sinds hij kennis nam van de verhalen van de Amerikaanse schrijver Raymond Carver, weet hij dat losers, outcasts en niksnutten grote literatuur kunnen opleveren.

Ontroerend bijna is zijn constatering dat hij is opgegroeid in een gezin waarin nooit iets opmerkelijks gebeurde. Zelf was hij dol op school, maar blonk nergens in uit. Dat hij op latere leeftijd aardigheid in schrijven en muziek maken kreeg, bleek zijn redding.

Maar hij bevat nog niet helemaal dat hij nu tot de groten lijkt te worden gerekend. Dit succes wil de schrijver vooral relativeren. Hij is zijn uitgevers dankbaar voor hun vertrouwen en draagt een liedje op aan uitgeverij Meulenhoff. Voorlopig is hij al blij als ze dankzij zijn boeken een nieuwe schaar kunnen aanschaffen, stelt hij droogjes.