De puberende Shabu gidst ons al trommelend door de Peperklip en meer Rotterdamse stadsfilms op het IFFR

Shabu zit er stilletjes bij. Wat kan hij ook zeggen? Terwijl zijn oma in de zomer op vakantie is in Suriname, heeft de 14-jarige uit verveling haar auto gepakt om wat door Rotterdam te rijden. Daarop gebeurde zo ongeveer wat je kan verwachten wanneer een puberjongen zonder rijbewijs een dergelijk plan uitvoert: een stevige boete, met schade op de koop toe.

Tijdens een in allerijl georganiseerde familiebijeenkomst, waarbij ook oma zelf via een videoverbinding aanwezig is, wordt Shabu tot de orde geroepen. 12 barkie staat hij bij oma in het krijt, 1.200 euro. Hoe denkt hij dat te betalen?

Prima uitgangspunt voor een heerlijk lome stadsfilm, denk je even. En dan blijkt Shabu dus een documentaire te zijn.

Geef antwoord, jongen! Realiseert hij zich wel wat hij heeft gedaan? ‘Ik zeg: hm hm’, klinkt het schuldbewust uit de mond van de dader. Er schuilt iets ritmisch in zijn antwoord – en dat ritme blijft de hele speelduur lang hangen.

Shabu is een verrukkelijk energieke documentaire in de gedaante van een speelfilm, over een volstrekt authentieke jongen uit Rotterdam-Zuid die droomt van een gloedvolle muziekcarrière, vandaar wellicht die cadans in zijn zinnen. Een kast van een huis kunnen kopen voor zijn moeder, dát is zijn hogere doel. Want in de Peperklip, het iconische wooncomplex in de wijk Feijenoord en de thuishaven van Shabu, hebben de bewoners het niet te breed.

Maar zijn ambities moeten noodgedwongen worden opgeschort. Er wacht hem een zomer vol vervelende klusjes om geld te verdienen. Ze zullen vreten aan zijn tijd om te drummen, aan de momenten die hij door wilde brengen met zijn vriendin Stephany en beste vriend Jahnoa.

Op het Idfa werd Shabu afgelopen november bekroond tot beste jeugddocumentaire en tijdens het filmfestival van Rotterdam is de documentaire de vaandeldrager van RTM, het speciale Rotterdamprogramma. De meermaals bekroonde regisseur Shamira Raphaëla (voor De waarheid over mijn vader kreeg ze in 2019 een Gouden Kalf voor beste korte documentaire) filmde binnen de context van dit programma een speels en waarachtig portret van de stad. In televisietalkshow De sociëteit dacht ze terug aan hoe een enkele zomer voor een kind kan voelen als een mensenleven. Elke nieuwe dag is een nieuw jaar, als het ware.

Shabu is een onvervalste feelgoodfilm, op een plek waar feelgood niet voor de hand ligt. Hoewel de overlast en criminaliteit tegenwoordig niet meer zo heftig zijn als in de jaren tachtig en negentig, zijn ze in Shabu op de achtergrond nog wel aanwezig, in terloopse gesprekjes over een schietpartij bijvoorbeeld.

Verder schijnt hier vooral de zon – vaak met zo’n overgave dat er van die dromerige lichtreflecties in beeld verschijnen. Raphaëla slaagt er voortdurend in om de ongefocuste energie van haar hoofdpersoon in treffende beelden te gieten.

Steeds weer dwaalt de camera naar zijn handen, die trommelen op alles waarmee ze in aanraking komen. Geheel vanzelfsprekend ontpopt Shabu zich ondertussen als een soort gids. Als hij zuchtend aan zijn eerste vakantieklusje begint – met hulp van moeder gemaakte waterijsjes verkopen in de buurt – krijgen we óók een handvol inkijkjes bij de overige bewoners van de Peperklip.

‘Doe alsof elke hoofdpersoon je bloedeigen familie is’, schreef Raphaëla eerder in een fraai essay in De Filmkrant, over de grote verantwoordelijkheid van documentairemakers tegenover de mensen die ze in beeld brengen. Die benadering van het vak is tot in de kleinste details voelbaar in Shabu.