De jubileumeditie van festival Transition bood een uitstekende staalkaart van wat er in de hedendaagse jazz gaande is★★★★☆

Twee jaar later dan gepland kon de lustrumeditie van het Utrechtse jazzfestival Transition dit weekend toch plaatsvinden. En dan ook nog, voor het eerst, verspreid over twee dagen. Voor de vijfde editie van Transition was het de organisatie bovendien gelukt de twee festivaldagen programmatisch enigszins verschillend in te richten. De jonge, vernieuwende jazz overheerste op vrijdag dankzij namen als Gogo Penguin en nieuwe saxofoonheld Immanuel Wilkins. Terwijl op zaterdag meer ruimte was voor traditie, wat onderstreept werd door de komst van de twee jaar geleden al vastgelegde Noorse veteraan Jan Garbarek.

Zo’n tweeduizend bezoekers verplaatsten zich iedere dag door TivoliVredenburg van het ene naar het andere prikkelende, ontregelende of vernieuwende optreden. Transition 2022 bood een uitstekende staalkaart van wat er in de hedendaagse jazz gaande is. De al een paar jaar toonaangevende Britse jazzscene bewees zich van de meest veelzijdige kant. Met optredens waarin funk en hiphop met jazz versmolten werd, zoals bij het wat rommelige Steam Down. Zelfs reggae was een basismateriaal voor de heerlijk op zijn Fender Rhodes klaterende Joe Armon-Jones.

Het was vrijdag meteen lekker binnenkomen in de Grote Zaal met de melodieuze en harmonisch rijke muziek van de eveneens Britse Bill Laurance. Zijn energieke stukken werkten zo aanstekelijk dat je extra zin kreeg in wat er zich in de kleinere zalen afspeelde. In de luie stoelen van de Hertz-zaal bewees de Brusselse Dorian Dumont toen dat het zeer wel mogelijk is om de elektronische muziek van de Britse dance-pionier Aphex Twin naar improvisatie voor vleugel te vertalen. Prachtig zoals hij eerst het thema van Nannou liet horen om er vervolgens improviserend op los te gaan.

Er zit veel vernieuwingsdrang en spanning in de hedendaagse Belgische jazz, wat vrijdag in de kleinste zaal, Cloud Nine, bewezen werd door het trio van baritonsaxofonist Don Kapot. Iets eerder weggaan bij het vurige optreden van altsaxofonist Immanuel Wilkins werd beloond, want de orkaan die Kapot veroorzaakte bleef nog lang in het hoofd nawaaien. Punk en freejazz lagen zelden zo dicht bij elkaar als hier.

Saxofonist Jan Garbarek speelde zaterdagmiddag twee uur met de bijna even legendarische slagwerker Trilok Gurtu in zijn band. Het concert was vooral een aaneenschakeling van demonstraties in virtuositeit en kwam niet echt tot leven. De stijve, wat nurkse presentatie van Garbarek hielp je ook niet in composities binnen te halen die van de ene knappe solo naar de andere gleden. Na een uurtje om de oren te zijn geslagen met slapbass-solo’s en percussiedemonstraties kwam het moment om de roltrap naar de negende verdieping te nemen, waar altsaxofonist Rudresh Mahanthappa met zijn trio de meest fantastische jazz- en popcovers speelde. Van Charlie Parkers Red Cross tot George Michaels Faith. Mahanthappa blies met een vuur en passie die in groot contrast stonden met het chagrijn van Garbarek. Jazz is ook humor, dat weten we in Nederland zeker sinds de hoogtijdagen van Misha Mengelberg. Wat een goed idee van saxofonist Jasper Blom om een stel oude en jonge muzikanten voor een ode naar het podium te brengen. Door onder anderen Joris Roelofs, Benjamin Herman en Han Bennink werd muzikale anarchie afgewisseld met mooie momenten. Ontregeling, vernieuwing, humor en ontroering. Precies in de geest van Mengelberg.