De Held laat vrijwel niets aan de verbeelding over

In het betekeniszwangere De held, gebaseerd op de roman van Jessica Durlacher uit 2010 en vorige week de openingsfilm van het Nederlands Film Festival, wordt vrijwel niets aan de verbeelding overgelaten. Dat begint met de voice-over van het personage Sara (Monic Hendrickx), die met haar man, zoon en dochter na jaren Los Angeles terugkeert naar Nederland, en onophoudelijk haar beweegredenen en observaties aan elkaar kletst. Ze vertelt wat de camera reeds filmt, dat ze een 'vrolijke, nuchtere moeder' (Kitty Courbois) en een 'eenzame, nukkige vader' (Hans Croiset) heeft, of ze laat doorschemeren dat er binnenkort iets ernstigs staat te gebeuren ('Ik kon moeilijk weten dat dit de laatste keer zou zijn dat we bij elkaar aan tafel zouden zitten').

Wanneer Sara na een ochtend roeien wordt aangerand door Daan Schuurmans met een motorhelm op, staat haar leven logischerwijs stevig op zijn kop. Toch zwijgt ze, omdat de thematiek van het zwijgen in De held zo een bruggetje slaat naar haar vader, ook een specialist in het creëren van geheimen. Op dat moment in de film is het inmiddels kraakhelder dat niets in dit verhaal zonder reden gebeurt: het verrast geen moment dat vaders zwijgen (over een gebeurtenis tijdens de Tweede Wereldoorlog, verbeeld in ironieloos zwartwit) in direct verband staat met Sara's aanranding.

Niet veel later, in de meest potsierlijke scène van de film, doet Schuurmans op het kerkhof tegenover een grafsteen zijn motief uit de doeken: 'Ik maak ze kapot. Allemaal. Net zo lang tot ik terugkrijg wat jij van me hebt afgenomen.' Het is verwonderlijk dat niemand zich heeft gerealiseerd dat zo'n moment vol schmierend theaterspel in een modern en serieus bedoeld filmdrama werkt als pure parodie.

Schaarse lichtpuntjes

De held leeft op wanneer regisseur Menno Meyjes zijn beelden laat spreken: tijdens de roeiscène wordt Sara met een zeer ondiepe focus gefilmd, waardoor haar hoofd voortdurend van scherp naar onscherp beweegt. Ditmaal is er geen voice-over die vertelt dat ze zich hier ietwat gedesoriënteerd voelt. Ook fraai is een inbraakscène waarin de identiteit van een man achter het matglas van de voordeur langzaam binnen dezelfde camerabeweging wordt onthuld. Het zijn momenten die aantonen dat het niet nodig is beelden uit te spellen.

Helaas zijn die lichtpuntjes te schaars. Het is onbegrijpelijk dat Meyjes, die internationaal furore maakte als scenarist van Steven Spielberg, in zijn eigen films (Het diner, De reünie) zo lomp te werk gaat. De film is volgebouwd met expliciete richtingaanwijzers, handleidingen en voetnoten. De angst niet begrepen te worden houdt De held in een verlammende wurggreep.