De grootste musicalproducenten maken niet lang meer de dienst uit

De grote kanshebbers bij de musicalprijzen vanavond zijn het Russische sprookje Anastasia (10 nominaties) en David Bowies laatste kunstwerk Lazarus (negen nominaties) van Stage Entertainment en de dragqueenshow Kinky Boots (tien nominaties) van De Graaf & Cornelissen Entertainment.

Deze twee producenten maken nu nog de dienst uit, maar dat zou wel eens snel kunnen veranderen. Het afgelopen musicaljaar zijn er veel meer nieuwe producenten en initiatieven bijgekomen. Zo heeft Theater Carré een fraaie nieuwe traditie opgebouwd met het jaarlijkse ‘Broadway in Carré’, waarbij een Engelstalige productie voor een aantal weken met Britse of Amerikaanse cast neerstrijkt in Amsterdam. Dit najaar boekte Carré met de satirische musical The Book of Mormon zijn grootste succes in de reeks tot nu toe: het zat een maand lang elke avond vol. In totaal is de musical door ruim 60 duizend Nederlanders bezocht.

Bijzonder aan het succes van The Book of Mormon is dat de voorstelling ook veel niet-traditioneel musicalpubliek wist te trekken. Met een geheel andere inhoud bereikt de David Bowie-musical Lazarus, in regie van Ivo van Hove, een soortgelijk effect: Lazarus is een kunstzinnige ‘musical’ zonder duidelijk verhaal, wordt ook wel omschreven als ‘theatraal rockconcert’ of ‘psychedelisch muziektheater’, en trekt daardoor veel ‘nieuw’ publiek, waaronder uiteraard ook veel Bowie-fans.

Ook in de Amsterdamse Stadsschouwburg, de thuishaven van Internationaal Theater Amsterdam, was het afgelopen jaar bij hoge uitzondering een musical te zien: Fun Home, in het kader van Pride 2019 geproduceerd door OpusOne. Fun Home is negen keer voor een Musical Award genomineerd en zal ongetwijfeld enkele prijzen binnenhalen.

Stage Entertainment van Albert Verlinde had een goed jaar: naast het weelderige Anastasia en Lazarus gaat begin februari ook Tina – The Tina Turner Musical in première. Maar er is een serieuze concurrent op komst. MediaLane, het bedrijf van Iris van den Ende, de dochter van Stage Entertainment-oprichter Joop van den Ende, laat komend jaar flink van zich horen als musicalproducent. In maart gaat het groots opgezette Hello, Dolly! in première, met in de hoofdrol Simone Kleinsma, normaal gesproken altijd te zien in Stage Entertainment-producties.

In de tussentijd – en die duurt al behoorlijk lang – is Soldaat van Oranje, de musical nog steeds een groot succes. Deze locatieproductie opende in 2010 in de TheaterHangaar in Katwijk en mocht afgelopen jaar de 3 miljoenste bezoeker verwelkomen, een absoluut record in het Nederlandse theater. De Soldaat gaat ook over de grens: Soldier of Orange beleeft komend najaar zijn première in een speciaal hiervoor gebouwd theater in Londen. Zo gebeurt er met Soldier of Orange iets zeldzaams: een Nederlandse productie gaat naar de Engelstalige wereld, in plaats van andersom.

Want nog steeds worden er vooral Amerikaanse en Britse musicals naar Nederland gehaald en vertaald. Musicals van Nederlandse makelij waren er het afgelopen jaar maar weinig. Uitzonderingen waren de oer-Amsterdamse komedie ’t Schaep met de 5 pooten (More Theater Producties) en superheldensatire Marvellous (Bos Theaterproducties), maar die waren zo matig van kwaliteit dat het slechts onderstreepte dat een originele, creatieve musical van Nederlandse bodem een zeldzaamheid is.

Het maakt het gemis voelbaar van een musicallab, waar schrijvers en componisten hun ideeën kunnen ontwikkelen. Die functie was vroeger weggelegd voor het M-Lab in Amsterdam-Noord, een initiatief van Joop van den Ende. Maar toen de financiële bijdrage daarvoor stopte, moest het M-Lab sluiten. Intussen wordt er voorzichtig gewerkt aan een doorstart, waarbij ook de musicalopleiding in Tilburg en Theater De Meervaart in Amsterdam betrokken zijn. Ook de Raad voor Cultuur heeft geadviseerd deze vorm van muziektheater te ondersteunen.

Met de goede bezoekcijfers van The Book of Mormon, Lazarus en Soldaat van Oranje heeft het Nederlandse publiek in elk geval duidelijk gemaakt dat het wel in is voor wat avontuur.