De beste films deze week: Bo, maar toch vooral Blonde. ‘De kwetsbaarste Monroe die ik heb gezien’

We moeten het nog eens hebben over Blonde, toch Bor?

‘Ja, de bijna drie uur lange speelfilm over Marilyn Monroe, want die is vanaf nu te zien op Netflix. Een zeer geslaagde film. Wat aan alle films en biografieën over Marilyn Monroe kleeft: ze tonen de kloof tussen het alom aanbeden icoon Monroe en de vrouw achter dat icoon, Norma Jeane. Maar ook die tragische Norma Jeane is inmiddels een soort icoon geworden, waar iedereen óók weer van alles op projecteert. Ze is van iedereen, zoals Monroe dat ook was. Marilyn Monroe, of Norma Jeane, werd bij haar leven geëxploiteerd of toegeëigend door alles en iedereen in Hollywood – studiobazen, regisseurs, haar beroemde echtgenoten Joe DiMaggio en Arthur Miller, of president John F. Kennedy, die haar op momenten zo ongeveer bestelde.

‘En al die boeken en films over Monroe na haar dood op haar 36ste zijn in zekere zin ook weer vormen van toe-eigening. Blonde ontkomt daar niet aan, want het is onvermijdelijk. Maar regisseur Andrew Dominik is zich daar gelukkig van bewust. Dit is niet een film over dé Marilyn Monroe, maar fictie op basis van biografische feiten uit de bestseller van Joyce Carol Oates, die geïnterpreteerd, gehusseld, aangepast of zelfs verzonnen zijn.

‘Daarom mag deze film ook alle kanten opgaan. Middels het leven van Monroe, en wat wij daarvan dachten, vertelt Blonde (★★★★☆) een verhaal over de vernietigende kracht van roem. En dan met name die Amerikaanse vorm van roem, die toch altijd net wat grootser is, en lelijker aan de achterkant. Monroe is daarvoor de ideale kapstok: bij weinig sterren was de discrepantie tussen wat mensen zagen – de seksbom, femme fatale – zo groot met de kwetsbare mens erachter. Blonde hint ook op het feit dat roem vaak net bij de verkeerde persoon terechtkomt. Aan de ene kant had Monroe er, na een tragische en wankele jeugd, behoefte aan, aan de andere kant kon ze de enorme last van die roem door die jeugd niet dragen.

‘Dominik maakt er een film van die een soort maalstroom is. We zien als kijker enkel wat Monroe ervaart. Gedurende de film raakt zij door haar pillen- en medicijngebruik steeds verder verdoofd. De gezichten van de mensen om haar heen ziet ze vervormen. Dat effect werkt echt vervreemdend. Er zitten krankzinnige scènes in, waarbij we van de filmset zo doorlopen in een jeugdherinnering waarin haar huis in de fik staat. Dominik haalt alles uit de kast om dat innerlijke leven van deze vrouw te verbeelden, om te laten zien wat zij voelt.

‘Dat is tegelijk de kritiek die mensen hebben. Zij stellen: nu zie je haar weer als lijdend voorwerp, als een vrouw die uit niets anders bestaat dan uit lijden. En dat terwijl Monroe bij momenten wél grip had op haar carrière. Die kritiek is niet helemaal onterecht. Alleen: de film gaat daar juist over en pretendeert ook niet dé Marilyn Monroe te tonen. Overigens, wat een fenomenale rol van Ana de Armas, die de kwetsbaarste Monroe speelt die ik op film heb gezien. Een uur lang naar iemand kijken die het zwaar heeft, dat kan nog. Maar om dat drie uur lang vol te houden zonder dat het ook maar een moment gaat vervelen of vermoeiend wordt: werkelijk knap. We kijken naar iemand die steeds verder de weg kwijtraakt, op weg naar de afgrond.’

Geen twijfel: dat gaan we zien. Wil je nog een film noemen?

‘Zeker, namelijk Bo, de derde speelfilm van Joost van Ginkel. Eerder maakte hij onder andere Oscarinzending The Paradise Suite, over exploitatie en prostitutie in onze hoofdstad, een mozaïekfilm waarin allerlei personages worden gevolgd. Nu dus Bo, een film over een jonge vrouw, Bo, gespeeld door Gaite Jansen, die op zoek gaat naar de begraafplaats van haar vader. Hij was een internationaal bekend jazzmusicus.

‘Bo is daarmee ook een roadmovie. De zoektocht brengt haar in Georgië, waar ze een oude bekende van haar vader ontmoet. Typerend aan de films van Joost van Ginkel, is dat meer dan gebruikelijk in Nederlandse films de nadruk ligt op beeld en geluid, en minder op taal. ‘Heel mooi, hoe Bo opgaat in de ongewone vanzelfsprekendheid van de situatie’, schrijft collega Kevin Toma in zijn recensie (★★★☆☆). ‘Tegelijkertijd wekt Van Ginkel onrust op met korte, door het moment snijdende flashbacks.’’

En ook dit is het kijken waard:

In het gewelddadige tienerdrama Beautiful Beings (★★★★☆) zie je IJsland zoals het zelden wordt vertoond.

Knap, dat ook de minder belangrijke personages in het melancholieke drama Nowhere (★★★★☆) volledig overtuigen.