De Appel krikt met leutige vondsten Driestuiversopera op

In 1928 was de Driestuiversopera een overrompelend succes in Berlijn. De productie met onweerstaanbare liedjes, een fraaie maatschappelijke parabel en de stuwende muziek van Kurt Weill bleef een vol jaar op het repertoire. Dat die muziek nog niets aan kracht heeft ingeboet, blijkt in Moskou waar het stuk momenteel in vier theaters volle zalen trekt.

Moskou vertoont dan ook veel overeenkomsten met de grote stadsjungle uit de tekst. In Den Haag is dat anders. Daarom is het begrijpelijk dat toneelgroep De Appel het stuk in een nieuw jasje heeft gestoken. Er werd een componist ingehuurd die de muziek van hedendaagse arrangementen voorzag, de (ingekorte) tekst werd opnieuw vertaald en het Appeltheater werd omgetoverd tot een reusachtig café.

Tussen het publiek ligt een catwalk, een dame deelt drankjes uit totdat de spelers zich boven de hoofden van de toeschouwers op plateaus en loopbruggen vertonen. Aan alle kanten duiken ze op, voorbeeldig belicht. Macky Messer is de gewiekste crimineel voor wie de vrouwen als luciferhoutjes vallen, ondanks zijn huwelijk met Polly, de dochter van bedelaar Peachum.

Door te openen met die bruiloft vallen Peachums bedelaarspraktijken weg, zodat het echtpaar Peachum een karikaturaal ouderpaar blijft. Is dat erg? Welnee, alle scènes krijgen bij De Appel de diepgang van een videoclip. En misschien is dat maar goed ook. Het verhaaltje over Macky en zijn amoureuze escapades in deze corrupte maatschappij is gedateerd en hoogstens nog bruikbaar als kapstok voor de aanstekelijke songs van Weill.

Vreemd genoeg vormen juist die songs hier het grootste probleem. De componist Yannis Kyriakides veranderde de muziek in traag stampende en deels electronische klanken waarin de melodische lijn van Weill nauwelijks nog te herkennen valt. Daar komt bij dat het logge tempo ook invloed heeft op het spel. De vaart die voor een smakelijk spektakel als dit onontbeerlijk is, wordt onderuit gehaald door onlogische stiltes en de gedragen manier waarop de tekst wordt gezegd. Brechts moralisme krijgt daardoor een nadruk alsof zijn kijk op de wereld een novum is.

Regisseur Aus Greidanus heeft de enscenering overladen met leutige vondsten. De kostumering is exuberant, de manshoge bruiloftstaart opgesierd met angstaanjagende fakkels en de ongelukkige Macky wordt omhoog getakeld in een reusachtige kooi. In het happy end tuimelt een acteur naar beneden op een mallotig speelgoedpaard om Mack van de strop te verlossen.

Zulke effecten staan haaks op de dwarse, ontoegankelijke muziek. Sterker nog, die twee elementen slaan elkaar dood. Intussen doen de spelers wat ze kunnen. Wannie de Wijn als Mack is een banale pooier, Sacha Bulthuis probeert als een giftige ma Peachum de krachteloosheid van Hubert Fermin als haar man goed te maken en Saskia Mees maakt van Jenny een clichématige vamp. Een lichtpunt is Carline Brouwer als Polly. Haar harde stem is hier op zijn plaats en zij ziet als enige kans met haar Barbarasong te ontroeren. Met Mirjam Stolwijk (Lucy) die ook maling heeft aan de tegentonen, zingt ze een duet dat wonderwel overeind blijft.

Brecht propageerde altijd dat het publiek vóór alles vermaakt dient te worden. Hij komt er bekaaid af. Maar misschien is dat de bedoeling: in het programma wordt meer aandacht besteed aan Brechts manipulaties met vrouwen en zijn gelijkenis met Macky Messer dan aan het stuk zelf.

Marian Buijs