De 25 beste films en series van 2022, volgens de lezers van de Volkskrant

De beste films volgens de lezers

1 Triangle of Sadness

2 The Worst Person in the World

3 Close

4 Everything Everywhere All at Once

5 Good Luck to You, Leo Grande

6 Licorice Pizza

7 Drive My Car

8 Elvis

9 Top Gun: Maverick

10 Nope

11 Belfast

12 All Quiet on the Western Front

13 Moonage Daydream

14 The Menu

15 Hytti Nro 6

16 Avatar: The Way of Water

17 De acht bergen

18 Decision to Leave

19 Boiling Point

20 Knor

21 The Batman

22 She Said

23 Madres Paralelas

24 Las bestias

25 King Richard

Gaat de Europese cinema de wereld redden? Wel als het aan de lezers van de Volkskrant ligt, die weer massaal gestemd hebben op hun favoriete films van het jaar. Filmmakers van het jaar zijn een Zweed op 1, een Noor op 2 en een Belg op 3. De 1, 2 en 3 van de lezerslijst waren respectievelijk de nummer 4, 1 en 5 van de redactielijst van dit jaar.

Triangle of Sadness van Ruben Östlund, de Gouden Palm-winnaar van Cannes, draait pas sinds enkele weken in de Nederlandse bioscopen en heeft al diepe indruk gemaakt. Ja, ook vanwege die ene beruchte scène. Lezer Judith Fontaine schreef: ‘Achttien minuten non-stop lachen om een over the top-kotsscène. Dan ben je gewoon nummer 1.’ En dat niet alleen. Een film die ‘de absurditeit van het kapitalisme’ blootlegt, aldus Gert Jan ten Brinke. ‘Ontluisterend, onthutsend, ongemakkelijk en tenslotte louterend. En bovenal: pure filmkunst’, volgens Hein Janssen. En daarmee onze overtuigende nummer 1 in de lezerslijst.

De Noorse film The Worst Person in the World van Joachim Trier, nummer 1 bij de filmredactie, nummer 2 op de lezerslijst, raakte veel mensen diep. ‘Zo onverwachts hartverscheurend met zoveel levensvreugde’, schreef Kathelijn Gerla. Hein Cordes zag ‘de mooi weergegeven ‘keuzestress’ in het leven, die dan geheel oplost in het perspectief van de tijdelijkheid van het bestaan’.

Maar weinig mensen (of het nu lezers of recensenten zijn) hielden het droog bij het aangrijpende Close van de Belgische filmmaker Lukas Dhont. Leon Leijtens doet verslag uit de zaal: ‘Ondraaglijk leed op niet mis te verstane wijze in beeld gebracht: het snotteren in de zaal was van alle kanten te horen.’ Roel Sillen zag de film twee keer achter elkaar: ‘Het verhaal was zo aangrijpend, dat ik soms de neiging had de filmzaal te verlaten.’

De eerste ouderwetse wereldwijde blockbuster stond op de negende plek, best verrassend voor een spektakelfilm over een Amerikaanse militaire missie. Volgens de lezers was Top Gun: Maverick van Joseph Kosinski een onweerstaanbare achtbaanrit, die ook nog eens slim speelde met het nostalgie-effect. ‘Een naadloze aansluiting bij waar ik in de jaren ’80 gebleven was’, aldus Marcel. Bovendien: ‘Tom Cruise lijkt niet ouder te worden!’ (Joost Bart). En hij haalde dit jaar maar mooi anderhalf miljard dollar voor de filmindustrie binnen. Die andere blockbuster, het langverwachte Avatar: The Way of Water van James Cameron, draait pas enkele weken en heeft de zestiende plek in onze lijst gehaald.

De hoogst genoteerde Nederlandse film stond op de twintigste plek. De inmiddels vele malen bekroonde stop-motionanimatiefilm Knor van Mascha Halberstad charmeerde veel lezers, en hun kinderen en kleinkinderen. Sandie van Beuningen: ‘Eindelijk geen cliché-kinderfilm. Origineel gemaakt, vrolijk, overtuigend en spannend.’ Ans Koomen heeft de film inmiddels ‘met veel plezier, tweemaal met de kleinkinderen bekeken’.

Buiten de top-25 stonden een aantal Nederlandse documentaires: Silence of the Tides (40), Housewitz (49) en Wolf (53). Het hoogst genoteerde Nederlandse drama, Zee van tijd van Theu Boermans, haalde de 36ste plek. De complimenten gingen hier met name naar de acteurs. ‘Ze zuigen je mee in het drama van het leven’, aldus Laura Oprel.

De beste series volgens de lezers

1 Het jaar van Fortuyn

2 Better Call Saul 6

3 The White Lotus 2

4 Oogappels 4

5 The Crown 5

6 Borgen 4

7 Peaky Blinders 6

8 Ozark 4

9 Stranger Things 4

10 House of the Dragon

11 Rampvlucht

12 The Bear

13 Wednesday

14 De verschrikkelijke jaren tachtig

15 Dirty Lines

16 Severance

17 Star Wars: Andor

18 Het gouden uur

19 The Handmaid's Tale 5

20 The Lord of the Rings: The Rings of Power

21 The Sinner 4

22 Inventing Anna

23 Bridgerton 2

24 Euphoria 2

25 Karen Pirie

In de top-10 van ons seriepanel werd het de opvallendste trend van het jaar genoemd: de triomf van Nederlandse series. Lezers en leden van ons seriepanel kwamen tot grofweg dezelfde conclusie, met maar liefst zes Nederlandse series in de top-25 van de lezers. Met een identieke nummer-1-notering in beide lijsten: Het jaar van Fortuyn, nog voor internationale knallers als Better Call Saul en The White Lotus.

‘Knappe reconstructie waarbij de acteurs helemaal in de huid kruipen van Fortuyn en Melkert. Voor beiden voel je sympathie en ergernis’, schreef Klaartje Kluiters. De acteurs in kwestie waren natuurlijk Ramsey Nasr als Ad Melkert en Jeroen Spitzenberger als Pim Fortuyn. ‘Voelt als een lange aflevering van Andere tijden, in de meest positieve zin van het woord’, schreef Nathan van der Roest. Meer lezers constateerden: ‘Laat zien dat Nederlands drama top kan zijn.’ (Yvelotte Hennings). Dat bleek ook uit de hoge noteringen van Oogappels op 4, Rampvlucht op 11, De verschrikkelijke jaren tachtig op 14, Dirty Lines op 15 en Het gouden uur op 18, waarmee een kwart van onze serielijst van Nederlandse makelij was. Als dat geen seriehistorisch moment is.

De prestatie van Het jaar van Fortuyn krijgt des te meer profiel als je weet dat het slotseizoen van Better Call Saul (te zien op Netflix) de nummer twee op de lezerslijst was. ‘Beste serie ever, die uiteindelijk vooral over de liefde blijkt te gaan, tussen Jimmy en Kim’, schreef Hans Croon. En hoe verhield het zich tot de oorspronkelijke serie Breaking Bad? ‘Deze spin-off over moraliteit overtreft haar moederserie Breaking Bad alleen al door het laatste shot van de schitterende eindscène’, schreef David Khasho.

We hebben net de laatste aflevering van het tweede seizoen van The White Lotus achter de rug, met verhaallijnen die verrassend leken aan te sluiten bij het verhaal dat in Triangle of Sadness (zie filmlijst) wordt verteld. En waarom? ‘Vreselijke mensen in een prachtig decor, dat verveelt nog lang niet. Ik hoop op een nieuw seizoen in Zuidoost-Azië’, schreef Joey Huisman. Els Kuperus schreef over ‘kromme tenen en plaatsvervangende schaamte. Karakters you love to hate’. En hoe! ‘De wekelijkse zonnestraal op je scherm’, aldus Jolien.

Het woord dat het vaakst valt in de enthousiaste aanbevelingen van het vierde seizoen van Oogappels, dat in onze lijst maar mooi The Crown voorbleef, is ‘herkenbaar’. ‘Dit is zo fantastisch en herkenbaar gespeeld, hartverwarmend en confronterend’, schreef Pascalle Groenewoud. ‘Vooral Malou en Ramsey spelen de sterren van de hemel.’ En Merel (Malou Gorter) is iedereens lievelingspersonage. De serie is bovendien volgens meer dan één lezer een ‘generatieverbinder’, een van de weinig series die nog samen wordt gekeken. ‘De enige serie die wij samen met onze pubers kijken’, schrijft Annelies Coppens. De kracht is voor iedereen duidelijk. Namens alle fans schrijft Nina: ‘Blijft heel dicht bij wat mensen echt denken en meemaken in het dagelijks leven. Helpt je relativeren’.

Eline Overkleeft vatte dit Nederlandse seriejaar goed samen in haar opmerking over Rampvlucht (11): ‘Ongelooflijk en indrukwekkend lesje geschiedenis. En wat hebben we toch goede acteurs’.