Consternatie in musicalland: door subsidie voor Musicalmakers wordt positie Van den Ende nog sterker

Aangevraagde subsidie: 750.000 euro. Toegekende subsidie: 749.483 euro.

Op 517 euro na kreeg de Stichting Musicalmakers eind vorige week van de Raad voor Cultuur te horen dat deze nieuwe groep musicalmakers vanaf 2021 tot 2024 jaarlijks bijna 7,5 ton rijkssubsidie krijgt. Dat is tamelijk uniek voor een club enthousiaste nieuwelingen die nog helemaal moet opstarten als musicalproductiehuis. Tegelijkertijd kreeg het M-Lab te horen dat zijn aanvraag voor een herstart – M-Lab was tussen 2008 en 2016 al eerder actief – door dezelfde Raad voor Cultuur was afgewezen. Nul euro, luidde het oordeel.

Gedoe dus in musicalland, want de euforie was groot toen de Raad voor Cultuur begin 2019 bekendmaakte dat er voor het eerst ook subsidie zou moeten komen voor een productiehuis voor musicalmakers. Immers: musical is een van de populairste vormen van podiumkunsten in Nederland, maar wat er ontbreekt, is een plek waar jonge en ervaren makers elkaar treffen om het genre van impulsen te voorzien en nieuwe producties te ontwikkelen. Niet zozeer voor een groot publiek in de grote zaal – dat wordt door producenten als Stage Entertainment, De Graaf & Cornelissen en uiteraard de onvermoeibare Soldaat van Oranje al prima gedaan - maar kleinschalig en vernieuwend.

Toen op 1 februari van dit jaar de subsidieaanvragen bij de Raad voor Cultuur binnen moesten zijn, meldden zich twee gegadigden voor de plek van musicalproductiehuis: het M-lab en Musicalmakers. De een, onder leiding van Koen van Dijk (Cyrano, Urine Town, The Wild Party, The Color Purple, Fun Home en meer), de ander dus compleet nieuw. Beide aanvragen werden positief beoordeeld door de commissie Ontwikkelingsfunctie waaronder productiehuizen vallen, maar omdat er maar plek was voor één instelling werd het M-Lab verkozen. De Raad zelf besloot echter anders: Musicalmakers had de spannendste plannen en daarom gaat de subsidie van 7,5 ton naar hen.

Verrassing en consternatie alom. ‘Musicalgate’, werd het al snel genoemd. Want A: hoe kan de Raad zijn eigen adviescommissie passeren? En B: waarom krijgt een nieuwe club die nog geen enkele staat van dienst heeft ineens een smak geld? (7,5 ton is ook wat bijvoorbeeld De Toneelschuur Haarlem krijgt waar vijf producties per jaar worden gemaakt.) De Raad laat desgevraagd weten dat vaker wordt afgeweken van adviezen van eigen commissies. En dat Musicalmakers meer aan de doelstellingen van de Raad beantwoordt: aandacht voor nieuw repertoire, diversiteit, inclusie, slagkracht in de marketing en kansen om door te groeien naar grotere podia. Pikant in die zin is dat ook de betrokkenheid van de VandenEnde Foundation bij Musicalmakers als positief wordt gezien, omdat dit zorgt voor ‘een sterke financiële basis’.

Koen van Dijk, artistiek leider van M-Lab, is er nog beduusd van. ‘Allereerst wil ik de collega’s van Musicalmakers feliciteren met deze toekenning. Maar tegelijk vind ik dat de subsidie naar M-Lab had moeten gaan, want dan waren er twee productiehuizen geweest, en die hadden prima naast elkaar kunnen bestaan. Musicalmakers krijgt naast die 7,5 ton van het Rijk namelijk ook nog eens 7,5 ton van de VandenEnde Foundation. Zij willen namelijk een eigen theater in Amsterdam-West gaan bespelen en ik weet uit ervaring dat een productiehuis met een eigen theater een kostbare zaak is.’

Onderzoek door het Cultureel Persbureau wees intussen uit dat Musicalmakers pas eind januari, vlak voordat de subsidieaanvragen bij de Raad voor Cultuur binnen moesten zijn, werd ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Het postadres is Leidsekade 91 in Amsterdam, waar ook het DeLaMar Theater is gevestigd. Er is één medewerker: Andreas Fleischmann, directeur van het DeLaMar Theater, eigendom van de VandenEnde Foundation. Met dat theater en de Theateralliantie (die repertoire voor de allergrootste theaters produceert) gaat Musicalmakers nauw samenwerken. Allemaal zaken die volgens musicalinsiders maar op één ding wijzen: het geld gaat nu naar degene die bijna musicalmonopolist van Nederland is (lees: Joop van den Ende) en op deze manier met overheidsgeld kan investeren in het ontwikkelen van nieuwe Nederlandse musicals en deels zijn eigen mensen aan het werk houdt. Overigens voorziet ook de Raad ‘een belangenconflict als Musicalmakers op directieniveau vervlochten blijft met andere instellingen, waarmee zij beoogt samen te werken’.

Op papier zijn de plannen van Musicalmakers niettemin spannend en veelbelovend te noemen. Men gaat werken met een mix van jong talent (onder anderen Naomi van der Linden en Job Greuter) en ervaren makers (Carline Brouwer, Daria Bukvic, Daan Wijnands), er worden nieuwe onderwerpen aangesneden, er komen tournees door het land. Maar hoe gaat die nieuwe organisatie er nu precies uitzien? Fleischmann wil daar nog niet op reageren. Zijn woordvoerder laat weten dat Musicalmakers ‘ervoor kiest op zijn eigen tempo en manier de inhoudelijke plannen en uitgebreidere motivatie naar buiten te brengen’. Dat wordt dit najaar. Wat wel al wordt gedeeld is dat Musicalmakers ‘hét ontwikkelhuis voor de nieuwe Nederlandse musical wordt, waar makers de tijd, vrijheid en begeleiding krijgen voor het ontwikkelen van nieuwe verhalen en vormen binnen het musicalgenre, met liefde voor het ambacht en de traditie’.

En met een eigen theater dus.