ACHTERGRONDKLASSIEKE MUZIEK IN QUARANTAINE
Concertzaal dicht? Hier vind je de beste registraties van klassieke concerten
Waar kun je nu nog terecht voor de mooiste klassieke muziek? Deze zes platforms bieden prachtige opnamen. Mét goed beeld, net alsof je in de zaal zit.
Het gebeurt wel vaker dat er na een passie van Bach niet wordt geklapt. Vanwege het religieuze karakter, of omdat het publiek de herinnering aan zoiets indrukwekkends niet wil wegvagen met hard applaus. Ook vorige week zondag bleef het stil, na een Johannes-Passion door het Bach Collegium Japan in de Philharmonie van Keulen. Alleen had dat een andere reden. Behalve de uitvoerenden en technici was er niemand. Na afloop besloten de musici dan maar te zwaaien naar de camera’s.
Het concert werd live online uitgezonden, iets wat na de coronamaatregelen meer en meer wordt gedaan. De Doelen zond Gezien Hercules Segers uit, een nieuw stuk van Elmer Schönberger voor het Doelen Ensemble. Vanuit de Berliner Staatsoper kon je naar Bizets Carmen kijken. Pianist Igor Levit besloot Twitter te verrijken met quarantaineconcerten.
Nu de concertzalen dicht zijn, voelt streaming voor zowel artiesten als muziekjunks als een noodzaak. Maar waar moet je zijn? We zetten de beste streaming- en on-demand-initiatieven op een rij.
1. All of Bach
Platforms waar je als liefhebber voor muziek-met-beeld terecht kunt, zijn er al langer. En zowaar, het mooiste komt gewoon uit Nederland. All of Bach heet het project van de Nederlandse Bachvereniging om alle – dus echt álle – werken van Johann Sebastian Bach met beeld online te zetten, en nog gratis ook. Het project loopt sinds 2014. Wekelijks wordt een stuk geüpload.
Dat doet de Bachvereniging, in 1921 opgericht om de Matthäus-Passion uit te voeren in de Grote Kerk van Naarden, sinds kort ook op YouTube, waardoor het bereik enorm is toegenomen (118 duizend abonnees). Maar het best kun je de clips bekijken op allofbach.nl, want dan zie je bij elk werk een toelichting en een interview met een van de uitvoerenden. Je komt te weten waar, wanneer en voor welke gelegenheid Bach zijn stuk schreef – voor zover bekend, natuurlijk.
De video’s worden opgenomen op prachtige locaties in Nederland en daarbuiten. Dat er tal van historische orgels worden gebruikt (ook in de cantates), maakt All of Bach tot een must voor orgelfreaks – zo kijk je mee op de orgelbanken in de Jacobikerk in Uithuizen en de Bovenkerk in Kampen.
Heel gaaf: de opname van de Zesde cellosuite, gespeeld door Sergey Malov, in de Gashouder in Amsterdam. In Bachs tijd waren er meer cellotypen dan de gangbare variant die we allemaal kennen. Een theorie is dat de zesde suite (in een handschrift van Bachs vrouw Anna Magdalena staat immers ‘voor vijf snaren’) voor de violencello da spalla is bedoeld, een kleiner instrument dat je in gitaarhouding, maar mét strijkstok bespeelt, met de zijkant van de klankkast recht onder de kin. Malov gebruikt ook zo’n instrument.
En heel toepasselijk: door de coronacrisis speelt de Bachvereniging dit jaar voor het eerst sinds 1945 géén Matthäus op Goede Vrijdag. Door All of Bach krijgen we dat ‘Naardense’ gevoel toch nog mee.
2. Medici.tv
Medici.tv, sedert 2008, is op dit moment de sjiekste streamer. Je betaalt 9,90 euro per maand, maar dan heb je ook wat. Op Medici vind je alleen de crème de la crème. De digitale kluis bevat tal van opnamen van Martha Argerich en Daniel Barenboim en registraties vanaf elitefestivals zoals Verbier en de Salzburger Festspiele.
Er is zo veel (ook opera, ballet en documentaires) dat het gevaar bestaat dat het proces van het kiezen al een uur opslokt. Blijf zoeken, tot je bijvoorbeeld op het laatste recital van vioolfenomeen Nathan Milstein stuit, die in 1986, 82 jaar oud, de Chaconne van Bach speelt. Hoe is het mogelijk, denk je. Nog een keer – en weer valt je mond open van verbazing.
Ook legendarisch, natuurlijk: die registratie van de Achtste symfonie van Mahler door het Rotterdams Philharmonisch Orkest uit 2018. Als je heel goed kijkt, kun je een Volkskrant-recensent mee zien zingen, embedded in het Groot Omroepkoor.
3. Berliner Philharmoniker Digital Concert Hall
De Berliner Philharmoniker zijn volgens velen het beste, maar in elk geval het bekendste orkest ter wereld. In 1963 betrok het een nieuwe zaal, tussen het park Tiergarten en Potsdamer Platz, in de vorm van een pentagon. Revolutionair waren de terrasvormige tribunes. Dirigent Herbert von Karajan liet er camera’s installeren om zichzelf te laten filmen, bij voorkeur zwaaiend met zijn ogen dicht.
Vanaf 2008 kwam er met de Digital Concert Hall een thuistribune bij. Voor 14,90 per maand kun je de concerten vanuit je luie stoel bijwonen. Goed geluid is aan de Duitsers wel toevertrouwd, uitstekend camerawerk ook: je krijgt altijd het gevoel dat je erbij bent.
In verband met de crisis – is het gewoon heel aardig, een beetje opportunistisch of allebei? – is de Digital Concert Hall gratis toegankelijk tot eind maart. Leuk om te zien: de invalbeurt van Lorenzo Viotti, aanstaand chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest, die in februari een droomdebuut maakte in Mahlers Derde symfonie.
Ook het Concertgebouw gaat gedurende de sluiting concerten streamen, maakte de Amsterdamse zaal zondag bekend. Het doet dat met dertien andere vooraanstaande Europese podia, waaronder de Elbphilharmonie uit Hamburg. Iedere avond om 20.00 uur wordt er via YouTube en Facebook een concert uitgezonden. Maandag is de eerste aflevering: een opname van Dvořáks Negende symfonie door het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks onder leiding van wijlen Mariss Jansons.
4. OperaVision
OperaVision is een van de sympathieke platforms. Gratis, met dank aan wat steun van de Europese Unie, kun je naar opera’s kijken die vanuit allerlei Europese operahuizen worden vertoond, inclusief die uit Riga en Poznán. Wat wil een mens nog meer?
Aardig is dat je er niet alleen klassiekers van Mozart en Verdi vindt, maar ook repertoire waar je normaal gesproken voor om zou moeten vliegen, zoals Violanta van Erich Wolfgang Korngold en Der ferne Klang van Franz Schreker. Ook aan wie opera nog moet leren kennen wordt gedacht, met een handige begrippenlijst.
5. Wigmore Hall
Vergeet Westminster Abbey, Tate Modern en de Tower: de ultieme attractie van Londen is Wigmore Hall. Het is alleen niet de bedoeling dat we dat van de daken schreeuwen, want de kamermuziekzaal met de gedroomde, zalvende akoestiek heeft maar 552 stoelen. Dankzij hun streamerij vangen we een glimp op van de magie van de zaal die ooit begon als pianozaak.
Op de website kun je een aantal concerten terugkijken, onder meer die van het Chiaroscuro Quartet, La Nuova Musica en Elisabeth Leonskaja, Liza Ferschtman en István Várdai.
6. Stingray Classica
De website is misschien niet heel overzichtelijk, maar Stingray Classica (voorheen Brava) heeft veel te bieden: onder meer 35 muziekdocumentaires (minder ruis dan bij Medici), nieuwe opnamen, maar vooral tal van concerten uit de goeie ouwe tijd – op Stringray Classica zijn Claudio Abbado, Jiří Bělohlávek en Alicia de Larrocha nog springlevend. Kosten: 8,99 euro per maand, tijdelijk gratis. Ook enkele tv-aanbieders hebben het in hun pakket.
Het leukst zijn de a-ha-erlebnissen omdat er veel Nederlands materiaal tussen zit. Mocht je in 2015 Mariken in de tuin der lusten hebben gemist (van Calliope Tsoupaki, met onder meer Hannah Hoekstra in een spreekrol), dan kun je het stuk hier inhalen. Ook bij Stingray blijft het de uitdaging om niet weg te klikken omdat je weet dat er nog veel meer is. Dus, een pro tip: blijf van je toetsenbord af, leg je telefoon weg en doe alsof je gewoon tussen de mensen in de zaal zit. De muziek verdient het, en jij ook.
En de albums dan?
Eerder onderzochten we wat de beste diensten zijn om klassieke albums te beluisteren. Conclusie: de ideale streamingdienst voor klassieke muziek bestaat nog niet. Voor een grote collectie, maar met gecomprimeerd geluid en suboptimale zoekfuncties, volstaat Spotify. Het Nederlandse Primephonic belooft musici beter te betalen en goede zoekmogelijkheden. Wil je een brede catalogus, een voorraad cd-boekjes én uitstekend geluid, dan is het Franse Qobuz vooralsnog de beste optie.
