Blockbuster is een heerlijk lesje filmgeschiedenis waarin de vriendschap tussen Spielberg en Lucas uit de doeken wordt gedaan ★★★★☆

Het was 18 juli 1976 en de bevriende filmmakers George Lucas en Steven Spielberg worstelden met de films die ze aan het maken waren. Lucas dacht dat hij rechtstreeks op een fenomenale filmflop afstevende; Spielberg had ook al flink wat tegenslag gehad op zíjn set.

‘Weet je wat’, opperde hij, ‘jij krijgt 2,5 procent van de opbrengst van mijn film, en ik van de jouwe.’ ‘Deal’, zei Lucas.

Die handdruk leverde Spielberg 40 miljoen dollar op. Zijn Close Encounters of the First Kind (1977) overtrof de verwachtingen, maar het was niets vergeleken bij Star Wars: A New Hope (1977), de film waaraan Lucas werkte. Die film werd een wereldwijd fenomeen, de eerste blockbuster.

Dit is een van de heerlijke anekdoten die onderzoeksjournalist en drievoudig Emmy-winnaar Matt Schrader opdient in de podcast Blockbuster. Het is een lesje filmgeschiedenis waarin de vriendschap tussen Spielberg en Lucas de rode draad is. Opvallend is de vorm die Schrader daarvoor kiest: het verhaal wordt half verteld, half nagespeeld door stemacteurs. Het geheel is voorzien van een (regelmatig aanzwellende) soundtrack en zorgvuldig samengestelde geluidseffecten. Schrader noemt het een ‘biopod’, of een ‘film voor je oren’.

Deze hoorspel-achtige aanpak is wel even wennen. Of, eerlijk: als de filmmakers hamburgers bestellen in een diner, ergens in de eerste minuten, is de neiging groot meteen op de stopknop te drukken. Maar het gaat werken, zeker als de regisseurs op de set staan en de tegenslagen zich opstapelen. Lezen over alle ellende op de set van Jaws (1975) is leuk, maar horen hoe de elektronische haai maar niet wil werken (krrgh en een blikkerige, droge stem via een walkietalkie: ‘De haai werkt niet’) is nog grappiger. Het gelaagde geluidsontwerp brengt de filmgeschiedenis letterlijk tot leven. Dat elke aflevering eindigt met een een interviewtje dat een blik achter de schermen geeft, is ook een leuke vondst.

Alle met sprekende details gekleurde verhalen zijn gebaseerd op duizenden artikelen, boeken en documenten. ‘Honderd procent waar’, stelde Schrader in filmtijdschrift The Hollywood Reporter. Dat is nogal een boude bewering. De handdrukanekdote bijvoorbeeld, wordt in Peter Biskinds boek Easy Riders, Raging Bulls (1998) op een heel ander moment geplaatst. En Spielberg vertelde in een interview dat juist Lucas de weddenschap voorstelde.

Wie er gelijk heeft, doet er niet echt toe. Er is geen ruimte voor twijfel in een verhaal dat de Hollywoodspanningsboog van ‘tegenslag, tegenslag, tegenslag, miraculeuze overwinning’ heeft. Dat heeft bovendien een opvallender neveneffect: de ellende is soms zo groot dat je je afvraagt hoe het in hemelsnaam zulke goede films heeft opgeleverd. De muziek van John Williams krijgt, terecht, enorm veel eer. Maar wat de regisseurs nu zelf zo goed maakt, blijft in deze liefdevolle, vermakelijke ode een mysterie. Ook wel mooi, toch?