Bittersweet: de dramatische afloop van een boksjaar
Documentairemaakster Marieke Niestadt zat topbokser Diana Prazak en trainer Lucia Rijker op de huid. Op het Nederlands Film Festival is de dramatische afloop te zien.
'In het begin kon ik de film niet zien.' Het is een van de eerste dingen die Lucia Rijker, voormalig wereldkampioen boksen, vertelt over Bittersweet. 'Zodra ik mijn stem hoorde, in het eerste shot, begon ik te huilen. Het is ook een trauma, al heeft de film geholpen het een plek te geven.'
Regisseur Marieke Niestadt zit naast haar, op een rode bank in de bar van Hotel American in Amsterdam. Bittersweet is haar debuutfilm. Ze besloot Lucia Rijkers pupil, wereldkampioene Diana Prazak, te volgen in de aanloop naar een gevecht in Stockholm waar zij haar titel zou verdedigen. En daar gaat het mis. 'Ik had Luus in mijn oortje, dus ik hoorde precies wat er aan de hand was. Ik heb staan huilen, maar ik wist: ik kan toch niets doen. Ik ben dagen van slag geweest, heb gehuild bij het monteren.'
Het drama in Stockholm, is iets waar je het wel over moet, maar eigenlijk niet over kunt hebben als je praat over Bittersweet. Voor wie het vrouwenboksen niet volgt, komt de gebeurtenis, waar Niestadt in haar allereerste scène wel al naar verwijst, in de film aan als een mokerslag.
Verhaal
Toch, stelt Niestadt, als het allemaal anders was gelopen, had ze misschien een andere, maar nog steeds een interessante documentaire gemaakt. 'Er zit zoveel verhaal in boksen.'
Dat ontdekte ze nadat ze met Rijker bevriend raakte in Los Angeles, waar Niestadt werkt als cameravrouw en Rijker de 34-jarige Prazak traint. 'Ik had een nieuwe camera gekocht die nogal scherptegevoelig was, dus ik vroeg of ik hen mocht filmen. Als je boksen scherp kunt houden, kun je namelijk alles scherp houden.'
En zo werd Niestadt langzaam maar zeker hun 'cornerwoman', zoals Rijker het noemt. Een drie-eenheid werden ze. Niestadt legde de camera zelden neer. 'Ga ik tekeer, staat ze daar. Niet zo zen, Luus, dacht ik dan. Maar het ging in volledig vertrouwen - daarom heeft ze ook al die intieme momenten op camera.'
Stockholm
Niestadt laat de wedstrijd in Stockholm als een rode lijn terugkomen in de documentaire, omdat 'het gevecht tijdens de trainingen al gevochten wordt in het hoofd'. Maar het filmen zelf viel niet mee. 'Ik had nog nooit een bokswedstrijd gezien. Dus ik kreeg een plek naast de ring en dan moest ik maar zien wat er ging gebeuren. De eerste drie rondes stond ik echt te shaken. Het gaat zo snel, het geluid, het publiek, Diana kreeg harde klappen. Maar ik moest ook blijven denken: wat doe ik met mijn camera?'
Haar documentaire is inmiddels drie keer bekroond, maar aanvankelijk kreeg ze kritiek van wat Rijker 'grote jongens' noemt. 'Kenners vonden dat ik het eerste shot van Diana eruit moest halen. Als je haar voor het eerst ziet, schrikken mensen. Het is anderhalf uur voor een gevecht. Is het een man, is het een vrouw? Volgens filmkenners moet je binnen vijf minuten van iemand houden anders schakelen kijkers weg. Zo'n onzin. Het duurt misschien 15 minuten voordat je van Diana houdt, maar dan houd je ook intens van haar.'
Andere kritiek: 'Dat ik langs privésituaties schuur.' Ze had het allemaal wel, benadrukt ze, alle achtergrondinformatie over Rijker en Prazak. Maar het deed er allemaal niet meer toe, na Stockholm. 'Het gaf het verhaal een begin en een einde. Zo moest het verteld worden. Als je daarna meer wilt weten: je googlet het maar.'
Bittersweet is te zien tijdens het Nederlands Film Festival en vanaf 2/10 in de bioscoop. bittersweetdocu.com
Rijker over prazak: 'ze is een dominante vrouw.'
Bittersweet portretteert de relatie tussen de Nederlandse oud-bokser Lucia Rijker en haar pupil, Diana Prazak. De Australische blijkt een eigenwijze vrouw, die Rijker voortdurend tegenspreekt. Respect en frustratie wisselen elkaar af.
Rijker: 'Ik zeg weleens tegen Diana: je moeder verdient een prijs. Hoe heeft ze het met je vol gehouden? Toen ze me benaderde was ze heel overtuigend. Toch heb ik er wel nagedacht of ik me wel wilde committeren. Het is alsof je een kind hebt namelijk. De band tussen vechter en trainer is heel heftig.
'Dingen als tactiek en aanpak, daar mag Diana over meedenken. Maar op het gebied van voeding en levensstijl doe ik geen concessies. Dan moet ze me volgen, anders heeft ze een probleem. Als ik haar de ruimte geef, maakt ze er een potje van.
'Als je bokst, komt je ware aard naar boven. Dat zie je ook als je iemand traint. Bij Diana ligt het aan haar dag. Ze is een dominante vrouw, ze wil de baas zijn, en daarom staat ze juist zo open om te leren. Maar ze is ook gevoelig. En hierin is ze uniek: ik ken geen andere vechter die haar gedachten voor een wedstrijd zo kan verwoorden. Of het nou goed is of slecht, het komt eruit. En zo zie je in de film mooi wat mensen doormaken voor een wedstrijd.'
