Big beats geven 007 nieuw leven

DE BRITSE geheim agent 007 beleeft een nieuwe golf van populariteit. Een sfeer van gespannen verwachting omgeeft de nieuwe James Bond-film Tomorrow Never Dies, die deze maand in première gaat. Eerste voorbode van die film is de nieuwe versie van het James Bond-theme door de Amerikaanse producer Moby. Zijn moderne bewerking, in de populaire chemical beats-stijl - voortgestuwd door heftige breaks en een snerpende acid-lijn - is al regelmatig te zien op MTV.

Moby heeft Bond teruggebracht in de hitlijsten, al is het niet de eerste keer dit jaar dat dat gebeurt. Nog maar kort geleden haalde het Engelse duo Propellerheads de Britse top-10 met een bewerking van een ander oud Bond-thema: On Her Majesty's Secret Service. De aanpak, met een pompend big beat-ritme, dat de originele orkestbewerking in een modern jasje steekt, liep vooruit op die van Moby's James Bond Theme. Dat beide stukken zo'n succes werden, had er ongetwijfeld mee te maken dat ze opmerkelijk eigentijds klonken, zelfs al stammen de originele versies uit de jaren zestig.

Filmmuziek uit die periode is al geruime tijd een bron van inspiratie voor de Engelse pop, met name in het werk van groepen als Portishead. Echo's van de filmmuziek van componisten als Ennio Morricone klinken door in het gebruik van 'ouderwetse' geluidseffecten (zoals van de Theremin) en in galm gehulde tremolo-gitaren: een doeltreffend muzikaal effect op een moment in de film dat de spanning stijgt.

Zo klinkt de ruim dertig jaar geleden geproduceerde Bond-muziek opeens weer opvallend modern. Engeland is altijd trots geweest op 007. Daarom waren het ook vooral Engelse bands en vocalisten die meewerkten aan de recent verschenen cd Shaken and Stirred, waarvan de Propellerheads-hit afkomstig is. Het project werd opgezet door filmcomponist David Arnold, die (met uitzondering van het door Sheryl Crow gezongen titelnummer) de muziek schreef voor de aanstaande, achttiende Bond-film.

Vooral door het inzetten van bekende popnamen en een groot orkest is Shaken and Stirred een duur project geworden. Maar de 34-jarige Arnold heeft in korte tijd veel krediet opgebouwd. Deze zoon van een Ierse bokskampioen zette zijn eerste wankele schreden in de muziekwereld toen hij auditie deed bij groepen als The Waterboys en The Clash (en in beide gevallen werd afgewezen). Hij maakte de muziek voor een twintigtal lowbudget-videofilms, tot hij in 1993 doorbrak met een nummer voor de film Young Americans: Play Dead, waarvoor hij zangeres Björk had weten te strikken.

Kort daarna componeerde hij de muziek voor de film Stargate, wat weer de springplank bood voor zijn grootste succes tot nu toe: zijn muziek voor de in 1996 verschenen filmhit Independence Day.

Shaken and Stirred, met nieuwe, niet altijd even geslaagde versies van onder meer Diamonds are Forever (gezongen door David McAlmont), Live and Let Die (Chrissie Hynde), From Russia With Love (Natacha Atlas) en Thunderball (Martin Fry) was een oude droom van Arnold. Hij ziet de plaat vooral als een ode aan de componist van al die kleine meesterwerken: John Barry.

David Arnold is een grote fan van Barry, die niet alleen de muziek schreef voor de bekendste Bond-films, maar ook voor klassiekers als Midnight Cowboy. Wat Arnold en zijn tijdgenoten zo aanspreekt aan Barry's groots opgezette orkestraties, is dat ze zo weinig zeggen over de periode waarin ze werden gemaakt: de roerige jaren zestig, toen de Beatles en de Stones de populaire muziek op hun kop zetten. Barry liet zich ook inspireren door muziek uit een eerdere periode: de Westcoast-jazz van Stan Kenton en Gerry Mulligan. Een van zijn opvallendste stijlkenmerken, het gebruik van schetterende blazersarrangementen, leerde hij van Kentons arrangeur Bob Caruso.

David Arnold heeft dat element van Barry's werk op Shaken and Stirred zoveel mogelijk intact gelaten. Met zijn vaste arrangeur Nicholas Dodd reconstrueerde hij stukken als On Her Majesty's Secret Service tot in de kleinste details. Pas daarna gingen groepen als Propellerheads er mee aan de slag. Dergelijke instrumentale bewerkingen (zoals ook van Leftfield en LTJ Bukem) zijn de geslaagdste stukken op Shaken and Stirred.

Je kunt je afvragen of het wel mogelijk is de vocale hoogstandjes van de oorspronkelijke uitvoerenden als Shirley Bassey te overtreffen. Dat was waarschijnlijk de reden dat sommige groepen, zoals Portishead, bedankten voor de eer. Ook Björk wees de uitnodiging af mee te werken aan Shaken and Stirred. Volgens haar was het origineel van You Only Live Twice al te goed. Daar viel niets meer aan toe te voegen.

David Arnold: Shaken and Stirred. Warner 3984-20738-2.

Moby: James Bond Theme. Mute 210.