Beledigende satires en cartoons vrolijk pareren

Kritische cabaretiers en columnisten kun je aanpakken door hen te vervolgen, de methode-Erdogan. Als politicus kun je cabaretiers vervolgen die je geitenneuker noemen, columnisten laten oppakken die 'megalomaanste dictator' twitteren, en voor alle overige grappenmakers een kliklijn installeren, maar het hoeft niet op de favoriete manier van Recep Tayyip Erdogan. Er zijn andere opties. Je kunt over beledigingen, satire, cartoons of onwelgevalligheden in het publieke debat natuurlijk je schouders ophalen. Maar ook als je wel wat wilt doen, zijn er genoeg mogelijkheden om te laten zien wie de baas is.

Terug beledigen

Toegegeven, deze methode is niet voor iedereen weggelegd. Je moet gevat zijn en kunnen reageren met de snelheid van Mohammed Ali, maar dan kun je ook scoren. Voormalig VVD-leider Hans Wiegel lukte dat geregeld. In zijn jonge jaren sprak de rechtse volksvertegenwoordiger in een zaaltje in het progressieve Nijmegen, dat ook toen al de bijnaam Havana aan de Waal verdiende. In die broeierige sfeer slingerde iemand uit het publiek hem hard het woord 'klootzak!' naar zijn hoofd. Waarop de VVD'er prompt reageerde met: 'Fijn dat u zich even voorstelt! Mijn naam is Hans Wiegel.'

De koning van het terugbeledigen is evenwel de Britse oud-premier Winston Churchill, niet voor niets de man van het beroemde bloed, zweet en tranen. Er zijn vele anekdotes waarin hij zijn opponenten een rechtse directe geeft. Zoals die keer toen het feministische parlementslid Nancy Astor hem toebeet: 'Winston, als u mijn echtgenoot was, zou ik uw koffie op smaak brengen met vergif.' Waarop Churchill antwoordde: 'Mevrouw, als u mijn echtgenote was, zou ik het opdrinken.'

Succes wensen

Eentje voor de grootmoedigen: laten zien dat je boven beledigingen staat door je tegenstander alle ruimte te geven. Neem Margaret Thatcher, die in de jaren tachtig als premier Engeland diep verdeelde met haar politiek van economische liberalisering. Precies om die reden nam de satirische tv-show Spitting Image - die alle hoofdpersonen uitbeeldde met karikaturale poppen - haar ongenadig op de korrel, week in, week uit. Ook de showbizz werd belachelijk gemaakt, maar Thatcher was de ware ster, consequent afgeschilderd als een vals secreet dat het land naar de gallemiezen hielp.

Creatief brein achter de poppen, Roger Law, herinnert zich decennia later nog levendig hoe bang uitgevers waren om een minstens even grof Spitting Image-boek uit te geven. Eentje was zo overtuigd dat Thatcher hem zou aanklagen, dat hij een brief stuurde naar 10 Downing Street. En wat schreef de Iron Lady terug? Ze wenste de heren veel 'succes met hun commerciële onderneming'. De knipoog naar haar eigen, gehekelde rechtse beleid is voor de goede verstaander.

Brief schrijven

Klim zelf eens in de pen en doe dat niet al te serieus, maar met zelfspot en humor. Op die manier kun je elk type belediging subtiel pareren. Zo was burgemeester Mike Bradley van het kleine Canadese dorpje Sarnia er in 2015 wel klaar mee dat The Globe and Mail zonder te checken schreef dat de 'locals' het wel prima vonden dat een fabriek die elders ongewenst was, in hun gemeente zou komen. Dus speelde de burgervader de rol van domme plattelander met verve. 'Hey Adrian', begon zijn brief aan de journalist. 'Ik hoop dat je het niet erg vindt dat ik je bij je voornaam noem, maar dat is wat we hier in Sarnia doen, omdat we allemaal familie zijn van elkaar. (...) We zitten nu bier drinkend en tabak kauwend bij te komen op de veranda, nadat we het afgelopen etmaal door heel Sarnia gelopen hebben op zoek naar die fabriek.' De clou? De fabriek was helemaal niet in Sarnia gepland, maar 25 kilometer verderop. En Bradley werd een internethit.

Filmpje maken

Wie wat minder literair begaafd is, kan de kracht van het beeld proberen. Als iemand dat begrepen heeft, is het Barack Obama wel. Keer op keer werden twijfels gezaaid in sommige media of hij wel in Amerika geboren was - met andere woorden, of hij überhaupt president mocht zijn? Immers, zijn vader stamde uit Kenia, en dan had hij ook nog eens die islamitische tweede naam Hussein. Zelfs toen de staat Hawaii zijn officiële geboortecertificaat publiceerde, was de controverse nog niet voorbij.

Een van de luidste sceptici was Donald Trump - en laat die in 2011 nou net aanwezig zijn bij het White House Correspondents' Dinner. Dus wat doet Obama? Hij kondigt aan dat hij als ultiem bewijs zijn hoogsteigen geboortevideo zal laten zien. De lampen gaan uit, het scherm gaat aan, en daar verschijnt... de bekende openingsscène uit The Lion King, waarin de pasgeboren leeuwtjeswelp aan het dierenrijk wordt getoond.

Uitnodigen op je inauguratie

Je niet een, maar twee keer laten beledigen. Deze variant op de andere wang toekeren, is wat Ronald Reagan deed toen hij in 1985 voor de tweede keer werd geïnaugureerd als president van de VS. Niet alleen Frank Sinatra mocht optreden, ook de beruchte komiek Don Rickles. Die stond erom bekend nooit een blad voor de mond te nemen en had Reagan bovendien voor schut gezet, toen hij nog politicus was in Californië. Rickles: 'De gouverneur is de grootste politicus aller tijden; hij moet overal om lachen. Mijn broer is overleden... hahaha.' Gevolgd door een treffende imitatie van Reagans lach. Bij de inauguratie deed Rickles het dunnetjes over. Maakte eerst wat grappen met het publiek, over zijn schouder 'ik ben zo bij u' roepend naar Ronald en Nancy, kraakte Reagans filmcarrière af en vroeg zich hardop af hoe die ooit president had kunnen worden. En de man die het hardst lachtte, was de net herkozen Reagan.