Anniek Pheifer is dol op zingen, kan uren praten over komedie en droomt van kippetjes en varkentjes

Anniek Pheifer

1977 Geboren in Assen

1996 - 2000 Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie

1998 - heden Tv-series als Grijpstra & De Gier, Jiskefet, Wie is de Mol?, Het Klokhuis, De Prooi, Penoza, Bitterzoet

2001 - heden Theater als Othello, De Kersentuin, Driestuiversopera, Midzomernachtdroom, The Nation, De Oresteia

2015 Mary Dresselhuys Prijs en nominatie Gouden Kalf

Anniek Pheifer woont in Haarlem met haar man en twee zonen.

Comédienne of tragédienne?

‘Comédienne, want dat is tragischer. De grappigste mensen zijn het meest tragisch. Denk aan David Brent in The Office of aan Jiskefet. Ken je dat YouTube-filmpje waar een Zweed of een Noor naar een trampoline staat te kijken? Hij neemt nog een slok bier en een hijs van zijn peuk en geeft dan zijn sigaret aan een meisje van een jaar of 8. Wat is dat slecht, trouwens. Dan probeert hij zelf een stom kunstje op de trampoline en verdwijnt in een struikje dat lullig begint te wiebelen. De opbouw naar dat idiote moment is zó grappig en tragisch tegelijk. Waarom moet ik daar nu aan denken? Nou ja, over grappige dingen kan ik een hele dag praten.

‘We spelen nu De Oresteia van Aischyslos, een Griekse tragedie uit 460 voor Christus. Er zit nul te lachen in. Klytaimnestra, mijn personage, vermoordt haar man Agamemnon. Ze neemt wraak omdat hij hun dochter Iphigeneia heeft geofferd. Agamemnon wilde zo de goden gunstig stemmen voor de oorlog tegen Troje. Vervolgens wordt Klytaimnestra vermoord door haar zoon Orestes. Er zit geen lucht in dat verhaal. Ik moet dat zware soms toch doorbreken, door na de moord op Agamemnon nog een flinke klets geven op zijn dooie lijf. Eigenlijk mag dat niet van Theu (regisseur Theu Boermans, red.), maar ik doe het toch.

‘Ik probeer me altijd in te leven in de drijfveren van een personage. Je snapt waarom Klytaimnestra haar man vermoordt. Iedereen kan zich voorstellen hoe je buiten zinnen van razernij bent als je man je dochter afslacht. Dat maakt zo’n rol gemakkelijk te spelen. En de teksten doen veel van het werk. Uiteindelijk eindigt het stuk met een rechtszaak. Orestes wordt vrijgesproken van de moord op zijn moeder, maar Klytaimnestra niet voor de moord op Agamemnon. Nog steeds komen mannen gemakkelijker met dingen weg dan vrouwen, als je het mij vraagt.

‘Alleen maar drama vind ik zwaar, maar een voorstelling met alleen kolder trek ik ook niet. Het liefst speel ik Tsjechov. Dat is een en al menselijke ellende en verlangen, maar wel met een zekere lichtheid, grappig en sprankelend. Het is verdrietige, maar draaglijke poëzie.’

Vast dienstverband of freelancer?

‘Sinds 2005 maak ik deel uit van het vaste ensemble van Het Nationale Theater en ik had er nog langer kunnen blijven. Ik zei in het verleden geregeld dat het een veilige haven is, maar nu wil ik de wijde wereld in. Nou ja, dat klinkt ook weer zo stom, alsof ik een puber ben die op kamers gaat. ‘Never play to the gallery’, zei David Bowie, jaag geen goedkoop effect na. Je moet lopen naar een plek in het water waar je de bodem nét niet meer onder je voeten voelt. Veiligheid is gevaarlijk voor een kunstenaar.

‘Toneel is behoorlijk arbeidsintensief, ik ben veel van huis. Ik wil meer mijn eigen tijd indelen en nog maximaal één tournee per jaar doen. Er zijn nog zoveel andere leuke plekken op de wereld, zoveel regisseurs, filmmakers, tv-series. Mijn agenda zit nog niet vol, maar ik heb vaak genoeg interessante audities laten schieten omdat de planning van die producties botsten met Het Nationale Theater.

‘Ik zou wel eens in een écht grote speelfilm willen meedoen, zo’n Jane Austen-verfilming met pruiken en veel verkleden, daar ben ik dol op, ook op het toneel. Geen typetjes, maar de rol iets aanzetten met een licht accent. Of een vette serie met een dik budget, zoals Breaking Bad. Ik zing graag, maar op toneel wordt helaas weinig gezongen. Wel ga ik met Toneelgroep Maastricht iets met muziektheater doen, dat komt in de buurt. Misschien wil ik ooit eens in een musical spelen. Of nee, streep maar door, want dan moet je toch weer zeven avonden in de week optreden. Of misschien wel, als het een goede musical is. Nou ja, weet ik veel.’

Moeder of actrice?

‘Nogal logisch: niemand kiest toch voor zijn kinderen? (lacht). Je bent gewoon moeder, punt uit. Mijn vertrek bij Het Nationale Theater heeft daar natuurlijk ook mee te maken. Een groot deel van het salaris van mij en René (acteur René van Zinnicq Bergmann, red.) gaat naar de oppas. Willem is 11, Douwe 8. Ze zijn oud genoeg om te balen als ik weer moet spelen met Kerstmis of op hun verjaardag. Ik vond het geweldig leuk om op de Parade Liefde is een donut te spelen, maar dat betekent dat je in de zomer ook aan het werk bent: ‘Jongens, jullie mogen op kamp, leuk hè?’

‘Ons mannenhuishouden bevalt me zeer, al vind ik het soms jammer dat jongens altijd zoveel lawaai maken. Van die jongensgeluiden, ken je dat? Mijn zusje en ik zaten vroeger urenlang rustig aan tafel te tekenen. Bij ons zit nooit eens iemand te knutselen met glitterstickers. Dat mis ik soms wel.’

Mannelijke of vrouwelijke collega’s?

‘Mannen. Ik ben gewoon dol op mannen. Liefst heb ik nul vrouwen om me heen. Lekker rustig, geen achterbaks gedoe. Al speel ik in De Oresteia heerlijk samen met Hannah Hoekstra en Romana Vrede, dat zijn eigenlijk ook mannen.

‘Ik weet niet echt of er verschil is tussen mannelijke en vrouwelijke regisseurs. Toen ik vorig jaar in Gidsland speelde bij Mugmetdegoudentand, liet regisseur Lineke Rijxman veel aan de acteurs over. Dan word je op jezelf teruggeworpen. Juist ook vanwege die verschillen is het leuk om te gaan freelancen.

‘Als ik mijn hele leven nog maar met één regisseur mocht werken, dan zou het Theu Boermans zijn. Je hebt tijdens een repetitieperiode altijd wel een dagje geen zin, maar niet bij Theu. Dat is nooit saai. Als hij binnenkomt voor de repetitie, dan bestaat alleen nog maar dát voor hem. Hij heeft aandacht voor de kleinste rollen. Hij speelt veel dingen voor, uitvergroot. Je begrijpt het meteen wat hij bedoelt, en het is ook nog eens grappig om hem dat te zien doen.’

Plankenkoorts of rode loper?

‘Ik vind het allebei steeds gemakkelijker. Al had ik bij de première van De Oresteia toch weer hartkloppingen, hoge adem. Dan denk ik: waar zijn de bètablokkers? Ik trek dat moment slecht, ben bang dat ik mijn tekst vergeet of alles door elkaar gooi. Ik zou willen dat ze na een voorstelling in de foyer zeiden: ‘Proficiat, dit was de première!’ Een verrassingspremière, alleen voor mij.

‘Repeteren vond ik vroeger ook moeilijk. Ik was onzeker, dacht dat iedereen zich ergerde aan mijn gestuntel. Daar ben ik overheen gegroeid, daarom durf ik die veilige haven van Het Nationale Theater ook uit te varen. Of word ik nou die oude actrice die door iedereen wordt uitgelachen? Van wie ze op een dag zeggen: gut, speelt die Anniek Pheifer nou nog steeds? Je merkt: ik ben een beetje overbewust van alles.’

De Prooi of reclamespotje voor ABN Amro?

(Lacht, denkt lang na, lacht nog eens.) ‘Dat is zo’n gewetensvraag. Dan toch maar liever De Prooi, dat was een heerlijke tv-serie om in te spelen. Ik zou het heerlijk vinden om me financieel geen zorgen te hoeven maken dankzij een dik betaalde commercial. Maar ik kan niet GroenLinks stemmen en me vervolgens laten inhuren door een bank. Dan kan je niet meer kritisch zijn over de bonussen bij ING of over foute investeringen. Of het moet héél goed schuiven. Dan zou ik het geld weggeven aan de arme mensen die ze hebben bestolen. Je ziet, ik ben zo onbetrouwbaar als de pest.

‘Ik snap wel waar je heen wilt met deze vraag. Mark Rietman was als bankier Rijkman Groenink in de toneelversie van De Prooi en nu speelt hij in commercials van ABN Amro. Ik veroordeel dat niet, het is niet aan mij om hem te bekritiseren. Maar ja, die banken, die banken… En misschien zou ik zelf ook wel ja zeggen. Een klus van Triodos Bank of de ASN Bank zou ik wel direct aannemen.

‘Toen ik 26 was, heb ik een serie spotjes gedaan voor de diepvriesgroente van Iglo. Samen met Anneke Blok en Roos Ouwehand en regisseur Dana Nechushtan. Dat was veel geld verdienen én met leuke mensen werken. Je moet persoonlijk achter zo’n reclame kunnen staan. Ik zou nooit ja zeggen tegen Primark, met die goedkope kleren uit lageloonlanden. Een cosmeticareclame lijkt me wel leuk. Niet zo’n spotje voor 40-pluscrème met een actrice van 25, maar met mij.’

Drenthe of de Randstad?

‘Drenthe. Nu nog niet hoor, maar uiteindelijk. Ik ben opgegroeid in Veenhuizen, een dorp waar niks gebeurde. Mijn vertier zat in het uitlaten van de hond, fikkie stoken, biertjes drinken. Ik zal nooit een cursus mindfulness hoeven te doen, dankzij mijn Drentse afkomst. Maar als je 18 bent, vind je het saai in Veenhuizen, dan wil je sensatie en prikkels. Toen was ik blij dat ik naar Amsterdam ging voor de toneelschool.

‘We wonen sinds een jaar of vier in Haarlem, heerlijk. Er zijn theaters en filmhuizen, maar op de fiets zit je ook zo in de duinen en aan zee. Het ultieme Drenthe-gevoel is voor mij een klein huisje in Frankrijk. Daar is het lekkerder weer dan hier. Ik droom van kippetjes en varkentjes, leven om me heen.

‘O man, ik heb al zo vaak bedacht dat ik in dat Franse huisje een bed zou bouwen met een boekenkastje, waar je lekker je kopje thee of je wijntje kan drinken. Het is een serieuze droom, maar wel pas voor over een jaar of twintig. En misschien ben ik na een jaar weer terug, hoor.’