Amerikaanse pop haalt Britten in
Het lijkt gedaan met de stootkracht van de Britse gitaarpop, op menig jaarlijstje van poprecensenten prijken Amerikaanse bands. Hoe slecht staat de Britse muziek ervoor?
Vorige maand kwam na een paar jaar afwezigheid in de Nederlandse clubs Franz Ferdinand voor een eenmalig optreden naar Watt in Rotterdam. De band uit Glasgow gaf tijdens een vertrouwd sterk concert een voorproefje van het in januari te verschijnen derde album: Tonight: Franz Ferdinand. Een heel goede plaat, waar door de band ruim drie jaar aan gewerkt is.
Voorafgaand aan de show gaf voorman Alex Kapranos een belangrijke reden prijs waarom het dit keer zo lang duurde, terwijl er tussen de eerste twee albums Franz Ferdinand (2004) en You Could Have It So Much Better (2005) maar een jaar zat. ‘Het leek ons geen gek idee ons even uit Britpop-hausse terug te trekken, we voelden geen enkele verwantschap met alle nieuwe gitaarbands die in de hitparade stonden. Sterker nog: ik schaamde me voor de gemakzucht van de meeste Britse gitaarbands.’
Dansbare gitaarpop
Strenge woorden van Kapranos, die vijf jaar geleden met Franz Ferdinand het boegbeeld was van een revival van sprankelende, opbeurende en dansbare Britse gitaarpop. In zijn kielzog maakten bands als Kaiser Chiefs, Bloc Party, Magic Numbers, Editors en Maxïmo Park furore. Niet alleen in eigen land, ook daarbuiten. Terwijl Nederland lange tijd weinig op leek te hebben met Britse gitaarbands, werden deze nieuwlichters dankzij sterke optredens op grote festivals als Lowlands en Pinkpop hier ineens met open armen ontvangen.
Ben Kamsma organiseert al meer dan vijftien jaar in Paradiso met wisselend succes het tweejaarlijks London Calling Festival. Blur, Franz Ferdinand, Editors en Kaiser Chiefs traden bij hem op voordat ze succes kregen. Maar volgens Kamsma houdt Nederland eigenlijk niet echt van Britpop. ‘Een paar singles die zich gemakkelijk laten meebrullen van Kaiser Chiefs, Fratellis en de Wombats, die worden door de radio wel opgepikt, maar de meeste muziek die juist hier erg aanslaat vind ik vooral typisch Nederlands klinken.’
Hier breken vooral die artiesten door, aldus Kamsma, die heel degelijk en braafjes klinken. ‘Editors, Amy MacDonald en de alleen hier populaire Infadels klinken in mijn oren ook niet typisch Brits maar juist eerder Hollands.Waarom kon Elbow dit jaar doorbreken, omdat ze ineens het imago hebben van warme muzikanten met passie voor de medemens. Nou, zo begonnen ze niet, met de lijnen coke op tafel van hier tot verwegistan. Nu zijn ze minder afstandelijk, met een sympathieke zanger die een paar grapjes maakt, dat slaat aan.’]]>
Het lijkt gedaan met de stootkracht van de nieuwe Britse horde, liever richtten smaakmakers zich afgelopen jaar op nieuwe bands uit de Verenigde Staten. Hier in Nederland maar ook in het land van de Kaiser Chiefs en Franz Ferdinand zelf, worden de jaarlijstjes met beste albums van 2008 vooral bezet door platen van Amerikaanse rockgroepen als Fleet Foxes, TV On The Radio, Vampire Weekend, MGMT en Bon Iver. Behalve TV On The Radio betreft het hier debutanten die niet alleen met hun plaatwerk verrasten, maar ook live veel indruk maakten met uitverkochte shows in de grotere zalen uit het clubcircuit.
Rough Trade
En wat stelden nieuw Britse bands hiertegenover? Niets, zegt Nigel House, al dertig jaar als bedrijfsleider werkzaam in Rough Trade, de toonaangevende platenzaak van Londen. ‘Dit is kwalitatief misschien wel het beste jaar voor nieuwe popmuziek sinds de vroege jaren tachtig, maar voor het eerst laten Britse gitaarbands het volledig afweten. Je ziet het ook aan typisch Britse platenlabels met een lange geschiedenis als 4AD, die brengen geen indiemuziek meer uit eigen land uit, maar vooral Amerikaanse platen zoals die van Bon Iver en Department Of Eagles.’
De eerstelingen van Vampire Weekend en vooral Fleet Foxes waren in de winkel niet aan te slepen, terwijl de nieuwe platen van Kaiser Chiefs en Razorlight nog net niet lagen te verstoffen. ‘Onze klantenkring bestaat voor een groot gedeelte uit journalisten, dj’s, trendwatchers en andere zeer modebewuste professionals uit de Britse media- en muziekwereld. Wij merken altijd snel hoe de smaak van het publiek verandert, en wat de nieuwste trend gaat worden. En het is wel duidelijk dat die niet uit de gitaarscene zal komen, voor zover die nog bestaat.’
De Amerikaanse underground brengt volgens House veel meer interessants voort dan ooit te voren, zonder dat er nu meteen sprake is van een revolutionair geluid. ‘Je merkt dat Fleet Foxes en Vampire Weekend vooral teruggrijpen op hun eigen Amerikaanse roots. Van folk tot de klassieke samenzang van Crosby Stills & Nash en de New Yorkse new wave van Talking Heads, je hoort het er allemaal in terug, en er duiken elke week wel weer bandjes op die noise en shoegazers rock van weleer nieuw leven inblazen.’
Bands als No Age en Deerhunter zullen weliswaar nooit zoveel platen verkopen als Kaiser Chiefs ooit deden, maar ze zullen volgens House wel een veel grotere invloed hebben op de gitaarmuziek de komende jaren.
Meer experimenteel
De muziek aan de onderkant van het popspectrum, de zogeheten underground of de indierock, is zoals Bob van Heur (onder meer werkzaam voor het boekingskantoor Belmont) zegt: ‘zichtbaarder geworden’. Van Heur werkt al jaren met Amerikaanse en Canadese rockgroepen uit de meer experimentele hoek en heeft het afgelopen jaar gemerkt dat ook in Nederland een toenemende behoefte ontstond aan wat minder makkelijk te behappen muziek dan de vrolijke meezingnummers waar de Britten de laatste jaren zo goed in waren.
De door Van Heur geboekte No Age, Bon Iver en Black Mountain, hadden hier succes, terwijl voor het komend jaar het uit Brooklyn afkomstige Animal Collective hoog op de hype-barometer staat. ‘Het is nauwelijks bij te houden, zoveel goeds komt er op dit moment uit Brooklyn, Montreal en Portland.’
Vooral Brooklyn lijkt een belangrijke broedplaats van nieuw talent, omdat drie van de meest gelauwerde bands van de laatste tijd uit die wijk in New York afkomstig zijn: TV On The Radio, Vampire Weekend en MGMT. De verleiding is groot Brooklyn als het nieuwe Seattle van de alternatieve rock te bombarderen. Maar een band die zoveel platen kan verkopen en zoveel impact op de jongerencultuur heeft als Pearl Jam of Nirvana, die lijkt vooralsnog ook niet in Brooklyn voorradig.
Te gezichtloos
Daarvoor lijkt de nieuwe lichting rockbands ook te gezichtloos. Eddie Vedder en Kurt Cobain waren persoonlijkheden, maar wie weet wie de zanger van Vampire Weekend of MGMT is? En hoe mooi ze ook zongen vorige maand op Crossing Border, achter de mannen met baarden van Fleet Foxes gaan vooralsnog anonieme persoonlijkheden schuil.
Met instemming haalt Van Heur de Amerikaanse rockveteraan David Eugene Edwards (16 Horsepower/Woven Hand) aan, die in een interview stelde dat ‘niemand zijn’ het nieuwe imago van Amerikaanse rockmuzikanten lijkt te zijn geworden. De muziek moet het werk doen, de mens erachter is niet belangrijk.
De belangrijkste nieuwe releases de komende maanden zijn in januari van FRANZ FERDINAND en ANTHONY & THE JOHNSONS. Maar verwacht wordt ook de doorbraak naar een groter publiek van ANIMAL COLLECTIVE uit Brooklyn dat in januari een erg sterk, meer toegankelijk album Merriweather Post Pavilion uitbrengt en in maart naar Nederland komt.
Ook uit Brooklyn komt GRIZZLY BEAR, dat gelieerd is aan het dit jaar spraakmakende Department Of Eagles. Ze brachten al eerder platen uit, maar voor 2009 wordt van ‘de nieuwe’ Grizzly Bear veel verwacht. Waar Fleet Foxes dit jaar de grote nieuwe verrassing bleek, kan 2009 wel eens de doorbraak gaan worden voor het eveneens aan de randen van de americana opererende LOW ANTHEM. Bij de Londense platenzaak Rough Trade verwachten ze er minstens zo veel van. En daar maken ze zich net als de rest van Engeland op voor de tweede plaat van de inmiddels tot mediaster volgroeide LILY ALLEN.]]>
Aansluiting bij die twee Amerikaanse rockbands die in Europa wel rijp zijn voor het grote werk, Kings Of Leon en de Killers, zal MGMT en Vampire Weekend voorlopig dus niet vinden. ‘Vampire Weekend vond ik nog wel een leuk, wat studentikoos gitaarbandje’, zegt John van Luyn, programmeur in de Amsterdamse Melkweg, ‘maar ik kan me niet voorstellen dat kids zitten te wachten op een band als MGMT met nummers van een kwartier.’
Ben Kamsma, als programmeur van Paradiso al meer dan vijftien jaar de grote man achter het London Calling festival, maar ook verantwoordelijk voor een groot deel van de programmering in de bovenzaal, waar naast MGMT dit jaar veel nieuwe Amerikaanse bands optraden, was evenmin erg onder de indruk. ‘MGMT? Ik vond het knullige progrock. Als je de hele lichting nieuwe bands bekijkt dan is het echt zoeken met een vergrootglas naar eentje die volgens mij kan gaan doorbreken.’
Hoge gages
Voorlopig hoeft Pinkpop op het hoofdpodium dus nog geen plekje vrij te houden voor de nieuwe lievelingen van de popjournalisten. ‘Waar ik komend jaar alleen bang voor ben is dat door deze aandacht de nieuwe namen te snel de zomerfestivals tegen elkaar op laten bieden voor de beste gages. Soms is het veel beter om eerst nog wat ervaring in de clubs op te doen, maar ik hoor al geluiden van bands die liever voor veel geld één festivalshow doen.’
Of en hoe de Amerikaanse hegemonie zich zal doorzetten is trouwens nog maar de vraag. Kamsma: ‘Laten we niet overdrijven, ik heb het afgelopen jaar veel goede Amerikaanse bands geboekt, maar als ik ze tel kom ik ook weer niet verder dan tien. Ik ben een beetje bang dat journalisten elkaar te veel gaan napraten, en er ineens de teneur ontstaat dat Britse pop niet deugt.’
Nu staat Amerikaanse rock misschien meer in de belangstelling, zoals altijd zullen de Britten terugkomen. Volgens Kamsma is dat historisch zo bepaald. ‘Het moet wel goed komen, popmuziek blijft voor de meeste Britten naast voetbal het belangrijkste dat er is.’
Dat er aan Britse nieuwe bandjes vaak de kwalificaties onprofessioneel en kinderachtig wordt toegeschreven is volgens hem niet meer dan logisch. ‘Amerikaanse bands die hier komen spelen hebben altijd al een plaat klaar en de nodige tourervaring en in het geval van MGMT een marketingapparaat. Met MGMT moest het gewoon gaan gebeuren. Dat was geen toeval, maar strategisch in de VS gepland. Jonge Britse bands die ik hier naartoe haal, hebben veel minder ervaring, wat je er ook aan af hoort. Maar ze zijn meestal ook nog zo jong. Dan kun je ook niet veel verwachten. Bovendien houd ik juist van die typisch rammelende gitaarbands. En ik weet ook zeker dat snel weer een nieuwe lichting echt goede bands opduikt. Popmuziek is te veel vergroeid met de Britten, die komen altijd weer terug met een nieuw uitgevonden wiel.’
Wisselwerking
Het is, zo stelt Van Luyn, altijd een wisselwerking tussen de twee naties geweest. ‘Eind jaren tachtig had je die baggy Manchester bands als Happy Mondays en Stone Roses. Toen kwam grunge met Nirvana, en daarna weer Britpop.’ En het mag in deze eeuwige cyclus er dan wel even op lijken dat de Britten uitgespeeld zijn, Coldplay was dit jaar wereldwijd een van de best verkopende rockbands ter wereld. Muse komt eind dit jaar met een nieuw album, dat volgens alle betrokkenen de band naar wereldfaam zal katapulteren. En laten we ook de Arctic Monkeys niet vergeten. Een goede derde plaat en een concert in Ahoy’ en alle kritiek op de beperkte houdbaarheid van de Britse gitaarpop is weer verstomd.
Of zoals Nigel House uit de Rough Trade winkel stelt: ‘Gitaren zijn even uit hier, maar laten we niet vergeten dat de twee succesvolste popsterren van het afgelopen jaar Brits waren: Adele en Duffy. Niemand verkocht het afgelopen jaar hier zoveel platen als Duffy. Terwijl vorig jaar om deze tijd niemand haar nog kende. Er kan dus ook komend jaar weer van alles gebeuren, crisis of geen crisis, Amerika of Engeland, het aantal goede platen is zelden zo groot geweest als dit jaar.’
