Altiplano

Het fonkelt zo prachtig in het zonlicht. En het is achtergelaten door de buitenlanders die in de mijnen werken. Het moet dus wel kostbaar zijn, zo redeneren de inwoners van het Peruaanse dorp Turubamba. Saturina in ieder geval: zij draagt haar flesje met het uiterst giftige kwik voortdurend met zich mee, onder de kleding, klaar om aan moeder aarde te offeren, mocht dat nodig zijn.

Altiplano gaat over een reëel probleem. Het verhaal is gebaseerd op een waargebeurde milieuramp uit 2000 – maar dat was niet de enige keer dat buitenlandse bedrijven met hun giftige afval gezondheidsproblemen veroorzaakten bij de plaatselijke bevolking. Je hoort er alleen zelden iets over.

Niet dat Altiplano een politiek pamflet is, of een documentaire. Al deden regisseurs Peter Brosens en Jessica Woodworth uitgebreid onderzoek in de streek. Net als voor hun speelfilmdebuut Khadak dompelden ze zich onder in de lokale cultuur en bestudeerden ze alle elementen die in de film voorkomen: van de milieuvervuiling tot opstanden en protest-zelfmoorden. Uit hun film spreekt een gefundeerd begrip voor de complicerende factoren die eenvoudige oplossingen in de weg staan: een blind geloof bijvoorbeeld dat de lokale goden gezondheidsproblemen beter kunnen oplossen dan de zoveelste blanke, die er vooral op uit lijkt opnieuw de kostbare spullen van de dorpsbewoners af te pakken.

En toch is dat allemaal bijzaak. Net zoals de verhaallijn van oorlogsfotografe Grace die bezweert nooit meer te fotograferen als haar camera als een wapen tegen haar wordt gebruikt. Altiplano is een film die geen antwoorden geeft, maar alleen vraagt. Zo simpel als de keuze tussen zwart en wit binnen de film is, zo gelaagd is de film zelf. Hij stelt de vraag wat vooruitgang eigenlijk is. Wat god is, geloof en blindheid: het is een filosofische bespiegeling over zien, laten zien en niet willen zien. Dat Brosens en Woodworth van oorsprong documentairemakers zijn, valt nog het meest af te lezen in hun blik. Het is er een van oprechte interesse – de Andes is meer dan een mooi decor; ze mengen de plaatselijke symboliek liefdevol met hun fictie.

Boven alles maakt dat van Altiplano een poëtische film die op beelden drijft. Op geluid. Op muziek. Op gevoel. Een visueel feest is het, als het licht naar binnen valt bij het passen van een bruidsjurk of als mensen zitten te wachten bij een oogkliniek, allemaal met ooglapjes op. Altiplano zweeft op een spiritueel niveau waar surrealisme en werkelijkheid door elkaar lopen. Waar twee levens, elk aan de andere kant van de wereld, opeens samen kunnen komen door iets dat meer moet zijn dan toeval. Wie zich erdoor mee laat voeren, ziet een raadselachtige, maar spookachtig mooie film.