Afgeranseld, uitgehuwelijkt en toch gelukkig

Broer Abdellah, verslaafd en crimineel, geeft Saida altijd geld voorchocoladerepen - hij wil de aluminiumfolie voor zijn heroïne. Ze vindt hetgeweldig dat ze als 12-jarige voor hem mag speuren naar politieagenten opstraat. Kust veilig, meldt ze trots. Maar als Abdellah de voordeuruitloopt, wordt hij aangehouden. 'Elke herinnering aan hem roeptschuldgevoelens op. Hoe konden we aan zoiets banaals als snoep denken,terwijl onze broer zich onder onze ogen kapotmaakte? Waarom heb ik dieagenten niet opgemerkt?'

Als Abdellah in 1991 zelfmoord pleegt in een Antwerpse cel, gaat hetmet Saida van kwaad tot erger. Haar ouders arrangeren daarom een huwelijk.Zij is amper 19, neef Fouad al 31. Het is zonneklaar dat het hem enkel tedoen is om een enkeltje België. Na een enorme afranseling door twee vanhaar broers, geeft Saida haar verzet op. Toch blijft ze Fouad na hetjawoord met alle macht tegenwerken, en heeft ze nooit met hem samengewoond.Dat maakt haar leven er niet gemakkelijker op: een relatie met een anderejongen, Samir, houdt ze jarenlang verborgen voor haar familie.

Als ze een avond samen uitgaan, ziet ze plotseling haar broer Zoubirstaan. Ze laat zich vallen, en kruipt op handen en voeten tussen hetdansende publiek naar de wc's. 'Ik heb er drie uur lang gezeten. Toendurfde ik pas weer gaan kijken of mijn broer vertrokken was.'

Het leven was nog niet zo zwaar, vertelt ze: ze had meer vrijheid danmenig ander Marokkaans meisje in Antwerpen. Maar elke ochtend hoorde zethuis: 'En nu ga je naar het gemeentehuis om je huwelijk te latenregistreren.' Na anderhalf jaar deed ze dat - toen pas kon Fouad naarAntwerpen komen. Maar ze zou hem met succes blijven ontwijken.

Dankzij de literaire kwaliteiten van Tom Naegels leest Het boek Saidaals een trein. Naegels treft de juiste toon. Nergens wordt het verslag alte mooi of te dramatisch voorgesteld. En zoals beloofd is het eind goed,al goed.

Saida's verhaal staat voor de moeilijke integratie van eentussengeneratie die met het ene been in Marokko staat en met het anderehier. Het lukt, uiteindelijk, met heel veel vallen en opstaan. Saida werkttegenwoordig voor de Antwerpse cultuurwethouder. Alleen met broer Abdellahliep het verkeerd, constateert ze met spijt. 'Wij hebben onze moeilijkhedenoverwonnen, hij is eraan ten onder gegaan.'

Bewonderenswaardig is het hoe liefdevol Saida vertelt over haar familiedie haar sloeg en uithuwelijkte. Zelfs over haar vader, die na zijnpensioen terug ging naar Marokko en met wie ze een koele band heeft, is zemild. Toch neemt de man die na 42 jaar van haar moeder scheidde, het in deMarokkaanse echtscheidingsprocedure nog steeds op voor Fouad.

Bart Dirks