Adam West (1928 - 2017) was als Batman niets minder dan een cultureel icoon

Hij had er de stem voor. En het postuur, inclusief die legendarisch wilskrachtige kin. De op vrijdag 9 juni op 88-jarige leeftijd overleden Amerikaanse acteur Adam West speelde in tientallen films en televisieseries, maar zal altijd herinnerd worden als de man die in de jaren zestig de dubbelrol van miljonair Bruce Wayne en zijn gemaskerde alter ego Batman, ofwel de caped crusader, speelde. De televisieshow liep van januari 1966 tot maart 1968 op de Amerikaanse televisie. In Nederland werd de serie vanaf oktober 1966 door de KRO uitgezonden als opvolger van het populaire Ivanhoe (waarvan de hoofdrolspeler Roger Moore vorige maand overleed). Het leidde in het Algemeen Handelsblad tot de kop: 'Opvolger van Ivanhoe is een 20-eeuwse ridder.'

West, veteraan van vele televisieshows, werd ontdekt voor de rol, zo wil het verhaal, omdat producent William Dozier hem zag in een commercial voor Nestlé Quik cacaopoeder, waar hij de figuur van Captain Q speelde. In tegenstelling tot de latere verfilmingen, toen de stripfiguur was geëvolueerd tot The Dark Knight en Bruce Wayne als een getergde en schizofrene wreker door het leven ging, was de televisie-Batman van de jaren zestig een cartooneske televisieshow met een hoog instant campgehalte, door The New York Times omschreven als 'live action Pop Art'.

Batman de televisieserie sloot aan bij de strip-oorsprong van de figuur, met bordkartonnen schematische decors, dito scenario's en teksten in stripballonnen die de vele gevechten moesten accentueren: Wham!, Pow!, Splat!. De televisieserie was gebaseerd op de strip van Bob Kane en Bill Finger die in 1939 het licht zag.

Spanning én wijze levenslessen

De serie richtte zich op een jeugdig publiek en bevatte in elke episode niet alleen een strijd op leven en dood met een van de vijanden van Batman en zijn compaan Robin, 'the boy wonder', gespeeld door Burt Ward, maar ook een aantal wijze levenslessen over het dragen van veiligheidsgordels, het drinken van melk en het maken van huiswerk.

Elk avontuur van het 'Dynamic Duo' was volgens vaste elementen opgebouwd: de politie van Gotham (de fictieve versie van New York) vraagt hulp, Bruce Wayne snelt via glijpalen ('To the batpoles!') naar de 'batcave' en arriveert in kostuum bij de 'batmobile', scheurt naar het politiebureau, onderzoekt de crimescene en loopt, elke aflevering weer, in een dodelijke val, opgezet door de superschurk van dienst, The Riddler, The Joker of The Penguin.

Adam West was vooral onvergetelijk in de rol als de compleet rechtlijnige held, de 'straight man' in een compleet krankzinnig pop-art-universum. Na tweeënhalf seizoen liepen de kijkcijfers terug en werd de serie geschrapt. Voor West bleek het lastig om aan zijn rol van Batman te ontkomen. Voor Batman was hij een van de meest gevraagde bijrolacteurs waarbij hij onder meer rollen had in ongeveer elke populaire televisiewestern uit de jaren zestig: Maverick, Bonanza en Gunsmoke.

In 1970 kreeg hij de rol van James Bond aangeboden voor Diamonds are forever. West schreef zelf in zijn autobiografie 'Back to the batcave' dat hij de rol weigerde omdat hij vond dat een alleen een Britse acteur Bond kon spelen. Later legde hij zich neer bij zijn rol als cultureel icoon van de jaren zestig, aanbeden door generaties televisiemakers, die met de serie waren opgegroeid. Tot op hoge leeftijd was zijn diepe, statige stemgeluid te horen in animatieseries als SpongeBob SquarePants, waar hij de op Batman gebaseerde figuur Mermaid Man was. En vanaf 2000 speelde hij de rol van burgemeester in de serie Family Guy van Seth McFarlane. En hoewel er geen enkele verwijzing naar Batman in zat, was de naam van zijn personage 'burgemeester Adam West'.

In de 200ste aflevering van The big bang theory, de populairste Amerikaanse comedyserie van het moment, speelt West zichzelf. Hij is als levende legende ingehuurd om op een verjaardagsfeest te verschijnen, waar vervolgens alles misgaat. 'Ik krijg toch wel betaald?' vraagt hij zich af.