Haar doorbraak kwam in 2018 met de voorstelling Melk & Dadels. Nu is actrice Soumaya Ahouaoui vast ensemblelid bij Het Nationale Theater en speelt ze binnenkort haar eerste hoofdrol in een grote publieksfilm. Haar grootste talent: humor mengen met diepgang.
Het is een van de leukste scènes uit zijn nieuwe film geworden, vindt regisseur Johan Nijenhuis. Voor Marokkaanse bruiloft moest hoofdrolspeler Soumaya Ahouaoui (35) spelen dat ze ‘totaal niet’ kon koken. ‘Ik gaf haar zo’n grote, roze, flubberige, kale kip. Meteen ging Soumaya uit zichzelf enorm onhandig klooien met dat beest, deed alsof ze niet wist hoe ze hem moest snijden, liet hem vallen, hield hem triomfantelijk weer omhoog.’ Hij schiet in de lach als hij eraan terugdenkt. ‘Weet je wat het is? Ze schuwt de slapstick niet, terwijl ze tegelijkertijd haar tekst intelligent benadert.’ Want al tijdens de eerste repetitie merkte hij dat Ahouaoui precies wist waarom welke zin waar stond en hoe ze die het beste kon brengen.
Variëren in hoe je iets speelt gaat haar goed af, merkte Nijenhuis. ‘Ze heeft een groot bereik, en dat is belangrijk bij een romantische komedie.’ Marokkaanse bruiloft, mede geschreven door Mina El Hannaoui en vanaf mei in de bioscoop, gaat over de ambitieuze Yasmine wier familie vooral hoopt dat ze snel zal trouwen. Nijenhuis: ‘Dit script vereist een razendsnel schakelen van hoge toppen van verliefdheid naar diepe dalen van droefenis. Het ene moment speel je een vrolijke familiescène en de volgende scène ben je hopeloos verdrietig. Soumaya speelt in de eredivisie van acteurs die dat kunnen.’
Ook Eric de Vroedt, artistiek leider van Het Nationale Theater in Den Haag, viel dat grote bereik op, toen hij Ahouaoui voor het eerst zag spelen. Dat was bij de generale repetitie van Melk & Dadels, een voorstelling uit 2018 van regisseur Daria Bukvić over vier Marokkaans-Nederlandse vrouwen. Ahouaoui speelde aanstekelijk, zegt hij, met veel flair en charisma. De Vroedt: ‘Ze had veel humor in haar spel, maar ook diepte. Ik vind het belangrijk dat personages zowel tragedie als komedie in zich dragen. Soumaya kan heel mooi die spagaat opzoeken, van iets zwaars iets lichts maken.’ Sinds 2019 maakt Ahouaoui dan ook deel uit van het ensemble van Het Nationale Theater, waar ze te zien was in bijzondere rollen in voorstellingen als Spoonface en Hebriana.
Op 26 maart gaat bij Het Nationale Theater de Leedvermaak Trilogie in première: drie stukken van Judith Herzberg over een Joodse familie en de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog op de tweede en derde generatie. Ahouaoui heeft in elk van de delen een rol, maar het meest gelaagde personage is Xandra uit deel drie. De Vroedt: ‘Dat is een vrouw die haar ouders op jonge leeftijd verliest en voor wie mensen om haar heen allerlei geheimen bewaren. Daar kan ze niet tegen en ze gaat er puberaal mee om, terwijl ze al 25 is. Zo springt ze bijvoorbeeld op het bed van haar zieke buurman om aandacht van hem te krijgen. Zulke scènes weet Soumaya heel geestig neer te zetten. Tegelijkertijd legt ze er ook in wat eronder zit bij Xandra, namelijk eenzaamheid en depressie.’
Eigen ervaringen
Om zich voor te bereiden op dit personage, putte Ahouaoui uit eigen ervaringen. Xandra worstelt ermee dat ze niet weet wie haar overleden ouders waren, of wat haar grootouders hebben doorstaan tijdens de oorlog. Ahouaoui: ‘Ik heb ook niet alles meegekregen van wat mijn grootouders en ouders hebben meegemaakt. Mijn moeder groeide op in Marokko in een adellijke familie, maar koos ervoor te trouwen met mijn vader. Ze liet haar rijke, beschermde leven achter en emigreerde naar Nederland. Haar ouders stierven toen ze jong was, en dat is denk ik heel moeilijk voor haar geweest, maar daar heb ik weinig van meegekregen. In Xandra herken ik dat we van alles erven van de generaties boven ons, en dat wij de generatie zijn die nu iets van ons leven moet maken.’
Zelf is Ahouaoui geboren in Utrecht en woont daar nog steeds. Tijdens haar middelbareschooltijd maakte ze al deel uit van theatergroep Dox. In 2012 studeerde ze af aan de Toneelschool Amsterdam en speelde sindsdien bij verschillende gezelschappen, zoals de Toneelmakerij en Toneelgroep Oostpool. Haar doorbraak bij het grote publiek kwam in 2018 met Melk & Dadels. Geïnspireerd door die voorstelling ontstond de tv-serie Zina, sinds afgelopen december te zien bij de NPO. Ahouaoui vertolkt daarin hoofdpersoon Amal, die met haar vier Marokkaans-Nederlandse vriendinnen haar weg in het leven probeert te vinden.
Michael Middelkoop, regisseur van die serie, omschrijft haar karakter als open, maar ook prestatiegedreven. ‘Ze had altijd haar huiswerk gedaan, was tot op de puntkomma voorbereid. Acteren is meer dan de woorden leren, het is precies begrijpen waarom het personage nu boos of verdrietig is.’ Nijenhuis herinnert zich ook haar grote toewijding: ‘Soms heb je een scène wel in één of twee takes, maar Soumaya was vaak de eerste om te zeggen: ‘Ah, zullen we hem nog één keer doen, maar nu met een traan?’’
‘Ik heb geleerd dat toewijding alles is’, verklaart Ahouaoui haar fanatisme. ‘Je kunt talent hebben, maar alleen als je ergens veel tijd in stopt en gedisciplineerd bent, kun je er de vruchten van plukken. Misschien heb ik dat uit de tijd dat ik karate deed.’ Dat deed Ahouaoui ooit op topsportniveau, met soms wel acht trainingen per week. Op haar 17de kon ze zich Europees kampioen noemen.
Perfectionistisch
Maar nu niet denken dat ze alleen maar superserieus is. Vrolijk, dat is hoe alle regisseurs haar omschrijven. Een vat vol energie. ‘Ik word elke dag wakker en denk: oké! Wat gaan we vandaag doen? Ik heb een krankzinnige drang om kunst te maken en te creëren.’
Of haar discipline en toewijding kunnen doorslaan naar perfectionisme? ‘Ja, ik ben zeker perfectionistisch.’ Dat heeft vlak voor een voorstelling weleens wat wrijving veroorzaakt. Daria Bukvić, regisseur van Melk & Dadels en producent van Zina, herinnert zich lachend dat Ahouaoui een superstrakke routine had voor ze opkwam in de voorstelling. ‘Ze was een pietje precies over waar haar spullen moesten liggen en niemand mocht eraan zitten. Dat zorgde bij de medespelers weleens voor verbazing en soms ook voor hilarische situaties omdat er dingen per ongeluk verplaatst waren.’
Ahouaoui lacht verontschuldigend. ‘Oh my god. Ja, dat heb ik vooral met toneel. Andere mensen gooien weleens hun spullen achteloos neer, maar ik leg mijn rekwisieten of kostuums heel precies neer en kan er echt niet tegen als iemand anders eraan gaat zitten.’ Want voor een publiek spelen blijft eng. ‘De dingen die ik wél kan controleren, heb ik dan in ieder geval op orde.’
Ook in haar spel kan ze perfectionistisch zijn: ‘Ik ben bijna nooit compleet tevreden. Ik heb het idee dat ik altijd méér had kunnen doen, dat ik te weinig heb gegeven aan het personage.’
Druk
Middelkoop zag tijdens het filmen van Zina weleens dat ze veel druk op zichzelf legde. ‘Ze kon boos worden op zichzelf als het niet meteen lekker ging. Zo van: waarom ben ik nu over die tekst aan het struikelen? Maar ik vind dat eigenlijk vooral heel tof, als acteren voor iemand topsport is. Soumaya is iemand die beseft: deze take is voor altijd. We zijn hier nu om een verhaal te vertellen dat nog niet eerder op deze manier is verteld of gemaakt in Nederland. Dit mogen we niet verneuken.’
Want een tv-serie over Marokkaans-Nederlandse jonge vrouwen die hun eigen plek proberen te vinden in de wereld, ook nog eens voornamelijk geschreven door deze vrouwen, die was er voor Zina nog niet. Ook in Melk & Dadels en Marokkaanse bruiloft vertellen deze vrouwen zelf hun verhalen. Verhalen over universele thema’s als liefde, carrière en vriendschap, maar dan wel met de unieke ervaringen van een groep die zich tussen twee culturen beweegt. Die verhalen zo goed mogelijk vertolken is een grote verantwoordelijkheid, voelt Ahouaoui: ‘Het doel is dat biculturele mensen zich in deze verhalen herkennen, dus ik wil personages uit die gemeenschap zo realistisch mogelijk neerzetten.’
Dat zit hem bijvoorbeeld al in zoiets simpels als make-up. Nijenhuis herinnert zich hoe Ahouaoui zich uitsprak over de visagie in Marokkaanse bruiloft: ‘De make-up van een Marokkaanse bruid wordt door witte Nederlanders als veel ervaren, we hadden de neiging dat wat af te zwakken. Maar Soumaya zei: ‘Dit is traditie bij Marokkaanse bruiloften, dat moet je niet veranderen. Als je het aan Nederlandse maatstaven aanpast, sla je de plank volledig mis.’’
Toevallig vertolkt Ahouaoui zowel in Zina als in Marokkaanse bruiloft een jonge Marokkaans-Nederlandse vrouw die op het punt van trouwen staat. Bij haarzelf is dat (nog) niet aan de orde, grinnikt ze, maar ze heeft op dat gebied wel één droom. ‘Ik hou heel erg van grote, glamourachtige sprookjes, dus het zou geweldig zijn ooit zelf zo’n gigantisch bruiloftsfeest te hebben.’ Ze ziet het al helemaal voor zich: honderden gasten, drukte, chaos, eindeloos veel eten, muziek. ‘Eigenlijk is zo’n Marokkaanse bruiloft, met al die uitbundige rituelen, één groot toneelstuk. Er is niets wat mij blijer maakt dan daaraan meedoen.’
‘De Leedvermaak-trilogie’, première 26 maart, hnt.nl. ‘Zina’ is te zien via NPOstart. ‘Marokkaanse Bruiloft’ is in de bioscoop te zien vanaf 19 mei 2022.
